Na pytanie, dlaczego Biblia musi być interpretowana, próbowaliśmy już odpowiedzieć przy okazji studiowania pierwszej lekcji w tym kwartale. Zwróciliśmy wtedy uwagę, że po pierwsze dlatego, że my (ludzie żyjący w świecie zachodnim) jesteśmy oddzieleni od autorów tego dzieła i jego pierwszych odbiorców:
- o tysiące kilometrów i nieznaną geografię;
- o prawie 2000 - 3500 lat
- warstwą dwóch języków w dużej mierze niezwiązanych ze sobą, które są dla nas całkowicie obce
- różnymi wartościami kulturowymi, stylem życia i stosunkowo prymitywnym rozwojem technologicznym
W tym tygodniu autorzy lekcji próbowali zwrócić naszą uwagę na problemy interpretacji oraz zasady biblijnej hermeneutyki, czyli narzędzia interpretacyjne, które wykorzystujemy przy lekturze Biblii. Być może spodziewaliśmy się, że lekcja w tym tygodniu pokaże nam praktyczne metody interpretacyjne. Autorzy lekcji we wprowadzeniu, zwrócili bowiem uwagę, że będziemy zajmować się przede wszystkim różnymi gatunkami literackimi, jakie znajdują się w Biblii. Jednak w naszej lekcji zajmowaliśmy się przede wszystkim tematami, które już wcześniej studiowaliśmy, mianowicie: wpływ kultury oraz przekład z języków oryginalnych a także nasze założenia oraz grzeszne tendencje, które również mają wpływ na naszą interpretację Biblii.
Warto jednak zastanowić się nad pytaniami, które postawili autorzy lekcji we wstępie, mianowicie, ile różnych rodzajów literatury znajduje się w Biblii? Czy powinniśmy je czytać lub interpretować w taki sam sposób?
Studiami nad różnymi gatunkami literackimi, które pojawiają się w Biblii moglibyśmy zajmować się kilka tygodni. Na jeden rodzaj literacki moglibyśmy przeznaczyć kilka dni. Spróbujemy jednak spojrzeć bardzo ogólnie na ten problem. W tekście Biblii możemy w większym lub mniejszym stopniu wskazać na różne rodzaje literackie. Każdy z nich wymaga osobnego studium i specjalnych narzędzi językoznawczych, które są potrzebne, aby poprawnie zrozumieć przekazany tekst.
Narracja
Najczęściej nazywamy ją „historią” lub „opowiadaniem”, bądź „dyskursem”. Przy pomocy narracji autor relacjonuje wydarzenia, w których biorą udział postacie, pojawia się akcja, fabuła, konflikt, który jest rozwiązany albo w formie tragedii albo pomyślnego zakończenia. Przeczytanie całej historii jest niezbędne do zrozumienia kontekstu. Do zrozumienia historii często potrzebny jest szerszy kontekst. Na przykład historia potopu nawiązuje do historii o stworzeniu do tego stopnia, że według autora powinna być postrzegana jako odwrócenie historii o stworzeniu, oraz jako nowy początek lub nowe stworzenie. Niektóre fragmenty Tory, a także większa część tzw. Wcześniejszych Proroków (Newiim Riszonim – Jozuego, Sędziów, 1-2 Samuela, 1-2 Królewska), oraz fragmenty tzw. Późniejszych Proroków (Newiim Acharonim) i niektóre fragmenty tzw. Pism (Ktuwim) - między innymi księga Rut, Estery, Daniel, Ezdrasz, Nehemiasz, 1-2 Kronik, Hiob, posiadają charakter narracyjny.
Prawo
Prawa Izraela zawarte jest głównie w Księdze Wyjścia, Kapłańskiej i Powtórzonego Prawa. Można je podzielić na prawo apodyktyczne („zrób to!”) lub prawo kazuistyczne („jeśli tak się stanie, to trzeba zastosować karę w taki sposób”). Istnieją jeszcze inne podziały, na przykład prawo „cywilne”, „ceremonialne” („religijne”) oraz „moralne” (religijno-etyczne). Badanie prawa starotestamentowego stawia poważne wyzwanie, ponieważ wspomniane trzy główne podziały bardzo często nakładają się na siebie co powoduje trudności w ustaleniu ich obowiązującego znaczenia dla współczesnego społeczeństwa, czy dla chrześcijan.
Poezja
Fragmenty poetyckie możemy znaleźć w Biblii prawie wszędzie, począwszy od Księgi Rodzaju poprzez proroków i nawet w niektórych fragmentach listów. Poprzez wykorzystywanie paralelizmów, metaforyki i bardzo często gry słów (kalambury, podobieństwa, metafory, synekdochy, hiperbole, antropomorfizmy itp.), hebrajscy poeci próbowali dotrzeć do serca człowieka przy pomocy wykorzystywania kreatywnej półkuli mózgu jak również emocji. Kiedy Pan Bóg powiedział, że ustawił „filary” ziemi, nie oznacza to dosłownie, że postawił ją na kamiennych filarach podobnie jak most. Jednak ten most przedstawia Boga jako kompetentnego inżyniera, który kontroluje i jest odpowiedzialny za ziemię. Paralelizm w poezji hebrajskiej może posiadać jedną lub dwie strofy, ale także cały fragment lub rozdział księgi może mieć paralelną strukturę (A-B-C-B-A), która nazywa się chiazmem. Możemy zobaczyć poezję na bardzo wysokim poziomie komplikacji w Pieśni nad Pieśniami.
Literatura mądrościowa
Takie księgi Biblii jak Księga Przysłów, Hioba i Koheleta, które posiadają formę poetycką, są klasyfikowane jako literatura mądrościowa. Na przykład księga Przysłów zakłada ogólną prawdę, którą można scharakteryzować w następujący sposób: „jeśli będziesz wykonywać właściwe rzeczy, to będziesz błogosławiony”. Jednak księga Hioba i Kohelet przedstawiają kontrapunkt, który możemy wyjaśnić w kontekście Wielkiego Boju: przypowieści w większości przypadków są prawdziwe, ale grzech skomplikował rzeczywistość do tego stopnia, że nawet mądrość posiada ograniczone zastosowanie. Dlatego przypowieści muszą być stosowane kontekstowo, a nie absolutnie, nawet jeżeli pasują do ogólnych zasad życia.
Proroctwo - Wyrocznie przeciwko narodom
Duża część Starego Testamentu ma charakter proroczy. Zazwyczaj, gdy mówimy o starotestamentowych prorokach to mamy na myśli Późniejszych Proroków (Newiim Acharonim), zarówno tych Większych (Izajasz, Jeremiasz, Ezechiel), jak i Mniejszych (12). Ich przesłania są bardzo często podobne i są zbudowane na schemacie: 1. Grzeszysz; 2. Pokutuj! 3. Jeśli tego nie zrobisz, nadejdzie sąd; 4. Bóg przywróci naród do pierwotnej potęgi dzięki wiernej resztce. Prorocy nie tyle przepowiadali przyszłość, ile raczej wzywali Izrael - i ościenne narody! - do wierności wobec Jahwe.
Ewangelia
Historie o Jezusie, zapisane w Nowym Testamencie nie są jedynymi znanymi ewangeliami. Są to jednak najstarsze i najbardziej wiarogodne, często cytowane przez ojców wczesnego kościoła. Co bardzo ważne, są one w dużym stopniu spójne między sobą. Każda ewangelia jest zbudowana na narracjach, które posiadają swoje własne podgatunki: narracja na temat narodzin/śmierci, opisy cudów, opisy nauk Pana Jezusa etc. Każdy z tych podgatunków stawia swoje własne wyzwania interpretacyjne, a zwłaszcza przypowieści. Na przykład w jakim stopniu szczegóły w przypowieści są częścią aplikacji, a w jakim stopniu są opisem rzeczywistości. (zob. na przykład przypowieść o Bogaczu i Łazarzu w Łk 16, czy przypowieść od Dwóch Dłużnikach)?
List (łącznie z napomnieniami, takimi jak 1Jana i Hebrajczyków)
Listy Nowego Testamentu, stanowią korespondencję między apostołami a poszczególnymi osobami, wspólnotami wiary czy regionami. Listy apostolskie są jak wspaniała rada od kochającego rodzica dla dzieci na temat jak prowadzić chrześcijańskie życie. Apostołowie zmagali się z problemami w lokalnych zborach w tamtych czasach. Niektóre z rad, które zostały w nich udzielone, muszą zostać przedstawione w ówczesnym kontekście, zanim zostaną zastosowane bezpośrednio do naszych czasów. Podobnie jak rada Ellen White, udzielona ludziom żyjącym w jej czasach, aby nie kupowali rowerów, niektóre rady z nowotestamentowe listy wymagają poznania tła historycznego, zanim zostaną zastosowane w sensie ogólnym. Jednak wiele rad zawartych w listach posiada uniwersalne znaczenie dla wszystkich chrześcijan, zwłaszcza rady zawierające doktrynalną/teologiczną naukę o Bogu, Duchu i Chrystusie, Jego Kościele i rzeczach ostatecznych (eschatologia).
Literatura apokaliptyczna - Daniel i Objawienie oraz fragmenty Zachariasza i Mt 24
Wymienione powyżej księgi i fragmenty uważane są za literaturę apokaliptyczną. Są to proroctwa, które charakteryzują się dużą ilością obrazów-symboli, kosmiczną perspektywą, dychotomią niebo-ziemia, obecnością anielskich interpretatorów i proroczymi wyroczniami. Umiejętność rozpoznania, które partie należy interpretować symbolicznie, a które dosłownie, stanowi wyzwanie przed jakim staje komentator. Więcej o tym gatunku powiemy w następnych felietonach.
Pan Bóg nie wypowiedział swojego słowa w trybie monochromatycznym, ale wykorzystał wiele rożnych gatunków, aby przemawiać do różnych umysłów i osób. To co nas zdumiewa to obecność wspólnego poselstwa we wszystkich księgach/listach. Jak napisała Ellen White, jest to „złota nić”, która łączy wszystko razem.
DO PRZEMYŚLENIA
Dlaczego wiele osób uważa, że Biblię trzeba interpretować? Czy nie można jej po prostu przeczytać i zrozumieć?
Dlaczego interpretowanie poezji lub narracji w taki sam sposób jak prawa jest błędem?
Komentarze