Pod jakim względem system niebiańskiego sądu jest korzystny dla ludzi?
W naszych studiach nad księgą Daniela doszliśmy do tej części księgi, która jest całkowicie inna od tego co czytaliśmy i studiowaliśmy w poprzednich tygodniach. Dotychczas zajmowaliśmy się opowiadaniami na temat Daniela i jego przyjaciół, którzy przebywali na wygnaniu w Babilonie. Obecnie rozpoczynamy studia nad fragmentem księgi, w którym znajdują się apokaliptyczne proroctwa.
W Dn 7 został opisany sen i wizje, w których Daniel zobaczył cztery dzikie bestie wychodzące z oceanu. Trzy miały rozpoznawalne formy, a czwarta z nich to potwór o przerażającym wyglądzie z dziesięcioma rogami. Gdy Daniel spojrzał w stronę nieba zobaczył boski sąd, który zasiadł, aby sądzić bestie. Pierwsze trzy zostały skazane na utratę władzy, a czwarta została skazana na zabicie. Ludzka postać została postawiona przed niebiańskim Sędzią i otrzymała uniwersalną i wieczną godność królewską.
Kontekst księgi Daniela 7
Dwa dokumenty, jeden biblijny a drugi pozabiblijny, pomagają nam w lepszym zrozumieniu historycznego tła w rozdziale siódmym. Pierwszy dokument jest tekstem prorockim napisanym przed czasami Daniela, w którym symbole dzikich zwierząt zostały wykorzystane do opisania Bożego wyroku nad Izraelem:
„Dlatego stanę się dla nich jak lew, będę czyhał jak pantera przy drodze, napadnę na nich jak niedźwiedzica, której wzięto młode, i rozedrę w piersi ich serce. Pożrę ich tam jak lwica; rozszarpie ich dziki zwierz.” (Oz 13,7-8).
Cztery bestie wymienione w tym tekście to lew, pantera, niedźwiedzica oraz dziki zwierz, który nie został zidentyfikowany. Fragment z księgi Ozeasza dotyczył Bożego sądu nad Izraelem, natomiast wizja Daniela dotyczyła całego świata.
Drugim tekstem, który umożliwia nam wgląd w kontekst Daniela 7 jest inskrypcja na tabliczce glinianej zachowana w British Museum, która nosi tytuł, „Verse Account of Nabonidus” (Poemat o Nabonidzie). Jest to inskrypcja wykonana pismem klinowym na tabliczce glinianej i jest datowana na okres po upadku Babilonu w 539 p.n.e.. Inskrypcja opisuje ceremonię, która miała miejsce w Babilonie dziesięć lat wcześniej w roku 549 p.n.e., kiedy Nabonid opuścił Babilon i wyruszył do Tema (Tayma) przekazując królewskie prerogatywy swojemu najstarszemu synowi Belszasarowi:
Potem, on [Nabonidus] osiągnął to, czego pragnął, dzieło całkowitego oszustwa,
Zbudował (tę) obrzydliwość, dzieło bezbożności
- kiedy miał się rozpocząć trzeci rok -
Powierzył „dwór” swojemu najstarszemu (synowi) pierworodnemu,
Żołnierzy wszędzie w kraju, poddał pod swoje dowództwo.
Puścił (wszystko), powierzył jemu królestwo.
I sam rozpoczął swoją długą podróż,
Siły (wojskowe) Akadu maszerują z nim;
Zwrócił się w kierunku Tema (daleko) na zachodzie.
Był rok 549 p.n.e., pierwszy rok Belszasara po tym, jak król Nabonid powierzył mu swoje królestwo i opuścił Babilon. Kapłani i arystokraci, w tym Daniel, musieli być głęboko zaniepokojeni stanem i przyszłością królestwa. Ze starożytnych relacji wynika, że musiało być wiele niezadowolenia i sprzeciwu wobec rządów Nabonida. Nie był on popularnym władcą imperium babilońskiego. W roku 556 p.n.e. przejął władzę wskutek zamachu stanu i obalił małoletniego króla Labashi-Marduk, który był wnukiem Nebukadnesara i który panował jedynie przez sześć miesięcy. Nabonid nie miał żadnych związków z wcześniejszymi królami babilońskimi. Zniechęcił wobec siebie kapłanów oraz lud Babilonu, ponieważ zaniedbał kult głównego bóstwa babilońskiego, Marduka. Nabonid pochodził z Harranu i jako kapłan boga Sina (bóstwo księżyca) promował ten obcy kult w Babilonie nadając Sinowi status najwyższego bóstwa. Nabonid nie zwracał uwagi na najważniejsze święto babilońskie, którym było święto Nowego Roku na cześć Marduka. Z powodu prawie dziesięcioletniej nieobecności króla obchody święta Nowego Roku prawie całkowicie ustały. Nie można było celebrować tego święta bez udziału króla, ponieważ jego obecność miała kluczowe znaczenie dla tego ważnego rytuału. Babilończycy wierzyli, że porządek wszechświata musi być odnawiany co roku, aby zapobiec zamianie kosmosu w chaos. Według wspomnianej wcześniej inskrypcji „Verse Account of Nabonidus” król został oskarżony o kłamstwo, szaleństwo i bezbożność. Z tej inskrypcji dowiadujemy się również, że kraj popadł w bezprawie. Król nikogo nie słuchał; zwykli ludzie ginęli z głodu; handel został zakłócony, a dobrobyt zrujnowany. Arystokracja została zdziesiątkowana i poległa w czasie wojen. Rolnicy zostali zrujnowani, ponieważ ziemia rolna tego kraju nie była chroniona. Ponadto sytuację skomplikowała konfiskata mienia. W Kronice Nabonida znajduje się wzmianka, że król dobrowolnie poszedł na 10 lat na wygnanie do Arabii. Wydaje się, że w takich okolicznościach nie miał on innego wyboru, jeżeli chciał ocalić swoją koronę.
W tym samym roku, gdy Nabonid przekazał władzę Belszasarowi (549 p.n.e.), gdy imperium było w chaosie, Daniel otrzymał sen i wizje strasznych bestii. Sceny z dzikimi bestiami zostały przeplecione ze scenami sądu i obrazami „Sędziwego” lub „Przedwiecznego”, który przekazywał władzę temu który wyglądał jak Syn Człowieczy. Wzmianka w Dn 7,1 na temat pierwszego roku Belszasara wskazuje, że treść rozdziału siódmego musi być czytana w kontekście politycznego upadku imperium babilońskiego. To pomaga nam zrozumieć, dlaczego w umyśle doświadczonego polityka jakim był Daniel powstały niepokojące myśli, kiedy leżał on na łożu i rozmyślał nad zbliżającym się końcem Babilonu.
Czy jest możliwe, że Daniel przewidywał, że taka sytuacja polityczna spowoduje prześladowania i cierpienie ludu? Być może. Talmud oraz midrasz (rodzaj komentarza do fragmentów Starego Testamentu) do księgi Amosa zwracają uwagę na tyraniczny ucisk jaki stosował Belszasar w stosunku do Żydów w Babilonie. Rabini interpretowali kilka fragmentów z literatury proroczej jako odnoszące się do Belszasara i jego poprzedników na tronie babilońskim. Na przykład fragment z księgi Amosa 5,19 „To tak, jakby ktoś uciekał przed lwem, a spotyka niedźwiedzia; …”. Rabini uważali, że lew reprezentuje Nebukadnesara, a niedźwiedź, który jest równie okrutny, reprezentuje Belszasara.
Cechy literackie w księdze Daniela 7
Kolejnym ważnym elementem do zrozumienia Dn 7 jest obserwacja bardzo ważnych i oczywistych powiązań z rozdziałem 2. Robert Culver bardzo zwięźle streścił owe porównania w swojkej książce Daniel and the latter Days. A Study in Millenialism. 124.
Różnice między proroczymi snami z rozdziału 2 i 7 są następujące:
- Sen [Dn 2] nie był pierwotnie zaadresowany do męża Bożego, ale do pogańskiego monarchy. W tym śnie było coś, co wyraźnie przemawiało do tego człowieka i mogło być przez niego łatwo zrozumiane. Z kolei wizja w Dn 7 była skierowana do męża Bożego, a pojęcia w niej przedstawione były dla niego łatwe do zrozumienia.
- Pierwsza wizja przedstawiała historię narodów w ich zewnętrznym aspekcie - majestatyczna, wspaniała; druga przedstawiała historię narodów w ich wewnętrznym, duchowym aspekcie - drapieżne dzikie zwierzęta. Być może, można powiedzieć, że pierwsza wizja przedstawia historię narodów z ludzkiego punktu widzenia, druga z Bożego punktu widzenia.
Ponieważ ten sam ogólny temat został przedstawiony w wizji zarówno w rozdziale 7 jak i w rozdziale 2 wydaje się, że można zastosować, że te same ogólne zasady interpretacyjne w obu rozdziałach – jest tutaj pokazana ta sama sekwencja władzy, ta sama zasada ciągłości, degeneracji i charakteru władzy, podziału suwerenności oraz narastającej siły królestw.
Rozdział siódmy został napisany w języku aramejskim, co wydaje się świadczyć, że dla proroka ważne było, aby ta część, która zawiera wizje przedstawiające dzikie zwierzęta wychodzące z morza, była znana jego publiczności w Babilonie. Podobnie ma się rzecz ze snem Nebukadnesara, który został opisany w rozdziale drugim, również w języku aramejskim. Dlaczego Danielowi zależało na tym, aby ludzie w Babilonie poznali te wizje? Czy mogli oni zrozumieć coś z tego fragmentu księgi? Ludzie w Babilonie podobnie jak i my byli zainteresowani zmianami politycznymi w świecie, w którym żyli. Na pewno rozumieli, że w świecie, w którym żyli zachodzą jakieś zmiany, jest postęp narodów.
Uczeni zwracają uwagę, że rozdział siódmy posiada strukturę chiastyczną, w której najważniejsza cześć znajduje się zawsze w środku. W samym środku rozdziału siódmego została w poetycki sposób przedstawiona scena sądu. Kiedy spoglądamy na oryginalny tekst rozdziału siódmego to możemy zauważyć, że za każdym razem, gdy uwaga jest skupiona na rzeczywistości ziemskiej tekst jest przedstawiony prozą. Za każdym razem, gdy Daniel podnosi swoje oczy i mówi na temat niebiańskiej rzeczywistości tekst jest przedstawiony przy pomocy poezji.
- Sen (7,1-2)
- Cztery bestie i rogi (7,3-8)
- Sąd (7,9-10, 13-14) (opisany w formie poetyckiej)
B'. Róg i bestie (7,11-12)
A'. Interpretacja (7,15-28)
Warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną cechę literacką. W samej wizji każde ze zwierząt, podobnie jak mały róg, jest scharakteryzowane w jednym wersecie. Jednak w części interpretacyjnej pierwsze trzy zwierzęta zostają przedstawione bardzo krótko i tylko w jednym wersecie. Obszernie natomiast został opisany:
- Mały róg (w. 20–22, 24–26)
- Sąd, łącznie ze świętymi, którzy otrzymują królestwo (w. 18, 22, 26–27)
- Święci (w. 18, 21–22, 25, 27)
Powyższe obserwacje są bardzo ważne, gdyż pomagają nam ustalić jakie jest główne przesłanie tego rozdziału:
- mały róg atakuje świętych - Boży lud
- sąd Boży odbywa się na korzyść Jego świętych
- królestwo jest przekazane świętym
Interpretacja Daniela 7
Naukowcy z Biblical Research Institut działającego przy Generalnej Konferencji Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego przedstawiają następującą interpretację czterech zwierząt i małego rogu z rozdziału 7:
Cztery zwierzęta (w. 2-3) reprezentują cztery imperia światowe, z których pierwsze zaczyna się w czasach Daniela (Dn 7,17). Morze reprezentuje ludy na ziemi (Ap 17,15), z których powstają imperia. Wiatry mogą oznaczać wydarzenia polityczne, które powodują rewolucje, wojny i inne problemy (Ap 7,1). W swojej liczbie i charakterze imperia te stanowią paralelę do wydarzeń opisanych w Dn 2.
Lew ze skrzydłami orła (w. 4) jako król zwierząt lądowych i król ptaków jest taki sam jak złota głowa z wizji opisanej w Dn 2 - Nebukadnesar i imperium Neobabilońskie. Podobną metaforykę można znaleźć w sztuce babilońskiej. Niestety, pod rządami następców Nebukadnesara imperium zaczęło tracić niektóre elementy reprezentowane przez metaforę lwa, takie jak odwaga i siła.
Niedźwiedź podniesiony tylko z jednej strony (w. 5) reprezentuje imperium Medów i Persów (Dan 8,3.20). Trzy żebra mogą oznaczać Lidię, Babilon i Egipt, które zostały pochłonięte przez nowe imperium.
Lampart z czterema skrzydłami i czterema głowami (w. 6) jest bardzo szybkim zwierzęciem. Grecy pod rządami Aleksandra Wielkiego podbili imperium perskie z niespotykaną szybkością. Królestwo Aleksandra po jego przedwczesnej śmierci zostało podzielone na cztery, a później trzy części (Dn 8,8, 21–22).
Czwartego zwierzęcia nie da się określić (w. 7,19,23). Odpowiada ono czwartemu imperium w Dn 2 (Dn 2,23 i 2,40). W obu przypadkach wspomniane jest żelazo. Cechą charakterystyczną tego zwierzęcia jest pożeranie i kruszenie wszystkiego Jest to imperium rzymskie.
Dziesięć rogów (w. 7,24) to mniejsze królestwa, które przyczyniły się do upadku Rzymu i utworzyły swoją własną państwowość po upadku imperium. Rzym został pokonany przez germańskie plemiona Europy Zachodniej. Niektórzy uczeni identyfikują je jako Alemanów, Anglosasów, Burgundów, Franków, Herulów, Lombardów, Ostrogotów, Suewów, Wandali i Wizygotów.
Syn Człowieczy w księdze Daniela 7
Daniel przedstawia również postać Syna Człowieczego. Tylko w ewangelii Łukasza Pan Jezus używał tego wyrażenia w stosunku do siebie dwadzieścia siedem razy. Metafora chmur w Dn 7,13 przypomina górę Synaj (Wj 16,10) i być może jest ilustracją drugiego przyjścia Syna Człowieczego na obłokach niebios (Mt 24,30). Darell Bock zwraca uwagę w jaki sposób Nowy Testament rozwija koncepcję „Syna Człowieczego” i dopełnia obrazu, który został zapoczątkowany przez Daniela (Darrell L. Bock, „The Son of Man in Daniel and the Messiah”, 79–100). Bock podsumowuje nowotestamentowy rozwój tego terminu w następujący sposób:
- Jezus stopniowo objawiał swoje mesjanistyczne rozumienie tego terminu.
- Mesjanistyczne znaczenie tego terminu zostało ostatecznie przedstawione uczniom przez Jezusa dopiero po wyznaniu Piotra w Cezarei Filipowej.
- Jezus łączy ten termin z innymi starotestamentowymi opisami swojej misji, szczególnie opisem Sługi Jahwe i w ten sposób opowiada o potrzebie cierpienia Syna Człowieczego we fragmentach, które znajdują się w środkowej części ewangelii.
- Kiedy Pan Jezus zbliża się do momentu swojej męki na krzyżu, zaczyna przedstawiać swoim uczniom tło i znaczenie terminu „Syn Człowieczy” w kontekście Dn 7 przy pomocy apokaliptycznych wypowiedzi.
- To samo tło zostało publicznie ogłoszone podczas Jego procesu przed Sanhedrynem.
- Termin „Syn Człowieczy” jest dogodnym narzędziem dla Jezusa, aby objawić siebie tym, którzy wierzą, unikając równocześnie bezpośrednich politycznych konotacji terminu „Mesjasz”.
- Zastosowanie tego terminu w ewangelii Jana jest podobne do jego zastosowania w ewangeliach synoptycznych. Jednocześnie pokazuje wewnętrzny rozwój tego terminu zarówno w ewangeliach synoptycznych, jak i w Dn 7.
- Termin „Syn Człowieczy” zastosowany w Nowym Testamencie tak jak został on wykorzystany w księdze Daniela, ma na celu pokazanie ostatecznego zwycięstwa Chrystusa i Jego apokaliptycznego powrotu, co stanowi ważny fakt w kontekście zbliżającej się Męki.
- Termin „Syn Człowieczy” jest najodpowiedniejszy do podsumowania chrystologii Pan Jezusa, ponieważ dzięki temu terminowi ktoś kto jest człowiekiem i ktoś kto jest więcej niż człowiekiem, posiada władzę i autorytet w takim stopniu, że można go również uznać za istotę boską. Dlatego w takiej formie, będzie on centrum nowego królestwa, będzie królem w nowej epoce, kiedy wszyscy ludzie uznają Jego autorytet i będą oddawać mu chwałę. Boski suwerenny plan odnośnie historii będzie miał swój punkt kulminacyjny w spełnieniu misji Syna Człowieczego w wiecznym zwycięstwie. Jego przyszły powrót i oczyszczenie z zarzutów dają gwarancję, że jest to pewne, nawet teraz gdy idzie On w kierunku krzyża. W obietnicy Jego zwycięstwa uczniowie mogą chodzić w nadziei i oczekiwaniu, mimo że On poszedł na krzyż. Jego panowanie sprawi, że wszyscy ludzie zatrzymają się z powodu cudownej łaski Boga, ponieważ będzie można zobaczyć, że Jezus Chrystus, Syn Człowieczy, jest naprawdę Kimś największym, kto chodził po ziemi.
Sąd w księdze Daniela 7
Według teologii adwentystycznej scena sądu w Dn 7 dotyczy sądu przed-adwentowego. Bardzo ciekawy komentarz dotyczący sądu przedstawił znany adwentystyczny historyk kościoła George Knight w książce The Apocalyptic Vision and the Neutering of Adventism, 70.
Nie ma najmniejszych wątpliwości, że Dn 7 przedstawia sąd przed-adwentowy lub sąd dla świętych. Niestety niektórzy z nas są tak obciążeni teologicznie, że trudno jest nam skupić uwagę na tym, co faktycznie ten tekst mówi. Trzeba podkreślić, że wyrok ogłoszony w Dn 7 ma dwa wymiary:
- Jest to wyrok przeciwko małemu rogowi.
- Jest to wyrok dla świętych albo na korzyść świętych.
Problem polega na tym, że w naszej teologii spowodowaliśmy, iż sąd przed-adwentowy stał się przerażającą rzeczywistością zbudowaną na nie-biblijnym zrozumieniu koncepcji grzechu, prawa, doskonałości, a nawet samego sądu. To zaowocowało duchową niepewnością i brakiem biblijnej pewności. „Pan Bóg cię złapie!” było poselstwem przekazywanym w epoce grożenia wskazującym palcem. Jednak nie na tym polega biblijna nauka na temat sądu. Sąd jest często postrzegany jako coś negatywnego lub przerażającego. Jednak w Biblii sędzia nie jest przeciwko nam. Nie jest on nawet neutralny. Sędziowie w Starym Testamencie nie reprezentowali władzy, która miała znaleźć argumenty oskarżające, ale raczej byli po to, aby ochronić tych, którzy byli pokrzywdzeni. Sędzia jest dla nas: Bóg tak umiłował świat, że dał swojego jedynego Syna za nasze zbawienie (Jn 3,16,17). Ewangelia Jana 5,22 mówi nam, że „Ojciec nikogo nie sądzi, lecz wszelki sąd przekazał Synowi”. Celem sądu w Biblii nie jest wyrzucenie ludzi z nieba, ale zebranie do niego jak największej ilości ludzi. W księdze Daniela sąd jest zawsze przedstawiony jako dobra nowina: święci są uniewinnieni i uwolnieni, zło zostaje osądzone.
Podoba mi się obraz Sędziwego. W tradycyjnej kulturze plemiennej, stary człowiek był zawsze uważany za mądrego. Sędziwy reprezentuje osobę, która jest najmądrzejsza i posiada największe doświadczenie i największą wiedzę oraz zna historię i ludzi. To właśnie ta osoba podejmuje ostateczną decyzję. W scenie sądu Pan Bóg nie został przedstawiony jako niszczyciel, ale pojawia się, aby uporządkować rzeczy.
Daniel w rozdziale siódmym widzi moce tego świata, w jaki sposób działają niszczą i zabijają się nawzajem. Niszczą ludzkość, niszczą społeczeństwo, niszczą ziemię. Następnie zostaje pokazana moc „z góry”, która zawiera odpowiedź na to co dzieje się na ziemi. Ta odpowiedź zawiera troskę o ludzi, którzy wiernie stoją przy Bogu tak jak Daniel i jego przyjaciele. Sąd jest dla tych ludzi.
Wizje i ich interpretacja jaką otrzymał od anioła, spowodowały, że Daniel był bardzo zaniepokojony swoimi myślami i światopoglądem (Dn 7,28). Chociaż wierząca osoba jest przekonana, że Pan Bóg ustanawia swoje królestwo, to jednak wciąż istnieją ziemskie moce, które rządzą z arogancją, chełpliwością i bluźnierstwem oraz uciskają lud Boży. Razem z Danielem musimy zaczekać i przyjrzeć się bliżej działalności bestialskiej władzy. Kiedy podobnie jak Daniel jesteśmy przerażeni i chorzy, cierpimy razem z ludem Bożym, aby poznać niebiańską odpowiedź i rozwiązanie problemu. Prorok Daniel będzie miał kolejne wizje, które zostały opisane w rozdziale 8 i 9.
DO PRZEMYŚLENIA
Jak radzisz sobie z niepokojącymi wydarzeniami i kryzysem, które mają miejsce w naszym współczesnym świecie?
Jaki jest twój stosunek do Bożego poselstwa na temat sądu?
Czy wolisz być oceniany/a i osądzony/a przed Bogiem i całym wszechświatem - zaocznie lub osobiście?
Komentarze