W tym tygodniu mieliśmy okazję, aby przyglądnąć się kolejnym epizodom z życia wczesnego kościoła. W poprzednich lekcjach zajmowaliśmy się życiem codziennym pierwszej wspólnoty chrześcijan i zwróciliśmy uwagę na ciekawą charakterystykę wczesnego kościoła. Była to wspólnota ludzi, która żyła jak jedna wielka rodzina. Bardzo często chcemy przedstawić wyidealizowany obraz wczesnego kościoła. Czy wszystko było tam doskonałe? Nie! Czy wczesny kościół był jednym wielkim modelem do naśladowania? Życie w wielokulturowym, kosmopolitycznym świecie stawiało wyzwania. Pan Jezus postawił swoim uczniom wielkie wyzwanie nakazując im zanieść ewangelię do wszystkich ludzi żyjących na terenie Palestyny a następnie żyjących na terenie całego świata. Czy we wczesnym kościele pojawiały się napięcia na tle rasowym?
W Dz 6 możemy zobaczyć napięcia i wyzwania, przed jakimi stanął wczesny kościół. Konflikt opisany w Dz 6 dotyczył dystrybucji pożywienia. Aby zrozumieć ten problem musimy zrozumieć jak funkcjonowała wspólnota pierwszych chrześcijan. Ludzie w tej wspólnocie mieli wszystko wspólne, spożywali wspólnie posiłki oraz zaopatrywali się wzajemnie. Okazało się jednak, że niektóre grupy społeczne nie były sprawiedliwie zaopatrywane i to spowodowało kłopot. Została pominięta grupa wdów mówiących po grecku.
Była to jedna z tych szczególnych grup, którymi Pan Bóg nakazał się opiekować już w Starym Testamencie – wdowy, sieroty, imigranci. W Dz 6 dowiadujemy się, że powstał spór pomiędzy hellenistami i Żydami. Kim byli helleniści? Byli to Żydzi, którzy urodzili się i wychowali poza terenem Palestyny i posługiwali się językiem greckim. Kto należał do drugiej grupy? Byli to rodowici Żydzi, którzy urodzili się i wychowali w Palestynie. Pan Jezus przyszedł na świat na ich terenie. Oni pierwsi usłyszeli Jego poselstwo. To właśnie owi helleniści skarżyli się, że ich wody były pomijane w codziennej dystrybucji żywności. Możemy się tylko zastanawiać i przypuszczać, czy to pominięcie było intencjonalne i świadome, czy raczej był to przypadek. Niestety księga Dziejównie mówi nic na ten temat. Greckie wdowy były przeoczone. Dzisiaj moglibyśmy powiedzieć, że była to dyskryminacja
Jakie kluczowe kroki podjęli apostołowie, kiedy usłyszeli o tym problemie? Co zrobili, aby rozwiązać konflikt? Przede wszystkim zebrali się razem i podjęli decyzję, aby wybrać kolegium siedmiu, które miało wykonać służbę na rzecz wdów, które były przeoczone. Warto zwrócić uwagę, że imiona wszystkich wybranych mężczyzn były greckie. Kolegium siedmiu miało zadbać, aby żywność została prawidłowo rozdzielona, a apostołowie mogli dalej wykonywać to, co nazwano „służbą słowa”.
Często słyszymy, że w Dz 6 został opisany wybór siedmiu diakonów. Nie jest to jednak precyzyjne określenie. Kiedy starannie czytamy ten fragment, to okazuje się, że wybranym mężczyznom nie nadano tytułu diakon. Rzeczownik diakon, pochodzi od greckiego czasownikadiakoneoktóry pojawia się w tym fragmencie tylko jeden raz w wersecie 2 („usługiwali przy stołach”). Co oznacza ten czasownik? Słowo to oznacza służyć przy stole, określa akt służenia, serwować komuś pożywienie, usługiwać komuś, zaspokajać potrzeby. Takie jest dokładnie znaczenie tego, co zostało opisane w Dz 6. Kolegium siedmiu miało wykonywać dzieło służby. Warto podkreślić, że w taki sposób wybrano siedmiu mężczyzn nie tyle do zajęcia oficjalnego stanowiska w kościele, ile raczej do wykonania szczególnej służby - w tym konkretnym przypadku do usługiwania przy stolach oraz nadzorowania przy rozdawaniu pożywienia.
To słowo zostało także użyte przy opisie czynów Pana Jezusa, a także przy opisie służby, jaką mieli wykonywać Jego uczniowie. W Mt 20,26 Pan Jezus powiedział, że poganie sprawują władzę jeden nad drugim, ale „Nie tak ma być między wami; ale ktokolwiek by chciał między wami być wielki, niech będzie sługą (diakonos) waszym.”
Kto więc powinien być w kościele diakonem? Każdy! Możemy służyć w różny sposób, ponieważ wszyscy zostaliśmy powołani do życia w służbie. W Dz 2 jest powiedziane, że Duch Święty spoczął „na wszystkich”. W księdze Dziejówwidzimy więc inkluzyjny wymiar służby w kościele.
Czy współczesny kościół powinien troszczyć się o fizyczne potrzeby swoich członków podobnie jak czynił to wczesny kościół? Czasami wydaje się nam, że jedyną prawdziwą „pracą” jest głoszenie ewangelii. Na czym polega nasza odpowiedzialność? Czy powinniśmy rozwijać system dystrybucji żywności? Jest to coś bardzo ważnego, ale czy wolno nam redukować ewangelię do rozdawnictwa chleba? Ewangelia Jana 6 jest przykładem, że Pan Jezus nie głosił tylko ewangelii społecznej. Łatwo jest zminimalizować Słowo Boże – Biblię, gdy traktujemy ją tylko, jako księgę zawierającą teologiczne idee, które mogą być jedynie dyskutowane. Na czym polega „zaniedbywanie Słowa Bożego”?
Głoszenie imienia Pana nie polega jedynie na przekazywaniu teologicznego poselstwa na temat zbawienia i historii o Panu Jezusa, ale raczej na byciu „rękami i nogami” Pana Jezusa w tym zniszczonym świecie, w którym żyjemy. Bardzo łatwo zgubić ten praktyczny wpływ na życie innych ludzi i po prostu traktować siebie, jako depozytariuszy teologicznych informacji. Te dwa elementy powinny być organicznie ze sobą połączone. Prawdziwa teologia powinna zawierać w sobie humanitarną działalność.
Taką teologię widzimy w życiu i służbie Pana Jezusa. Ciekawy jest jednak sposób w jaki została później opisana działalność niektórych mężczyzn z kolegium siedmiu. Nie widzimy na przykład później, aby Szczepan i Filip służyli przy stolach. Nie widzimy ich jak służą wdowom, raczej widzimy, że wykonywali tę samą pracę, którą wykonywali apostołowie: głosili ewangelię, chrzcili. W jaki sposób historia opisana w Dz 6 pomaga nam zrozumieć, na czym polega ordynacja w kościele? Wybór kolegium siedmiu nie jest ordynacją do pełnienia urzędu, ale raczej jest oddelegowaniem do wykonania konkretnego zadania. Mężowie, którzy wykonywali służbę przy stołach byli wypełnieni Duchem Świętym i wykonywali tę samą pracę, którą wykonywali apostołowie bez żadnego pozwolenia ze strony Generalnej Konferencji, prezydenta czy przywódcy. Mamy tutaj ilustrację naturalnej odpowiedzi na wezwanie Ducha Świętego, która polega na służeniu w jakikolwiek sposób prowadzi Duch Święty.
W tym tygodniu skupialiśmy również naszą uwagę na tym fascynującym fragmencie opisującym działalność Szczepana. Szczepan z powodu swojej działalności został fałszywie oskarżony, schwytany i doprowadzony przed Sanhedryn. Niestety Rada nie została uspokojona przez jego przemówienie, reakcja Rady była raczej odwrotna. Co takiego powiedział Szczepan, co spowodowało kontrowersję? Czego nie potrafili „przełknąć” religijni przywódcy?
Szczepan najpierw przeanalizował historię Izraela i pokazał jak naród wybrany przez cały czas był oporny w stosunku do Bożego prowadzenia. Mimo że Pan Bóg prowadził, jego lud nie słuchał Jego głosu i nie szedł za Nim. Szczepan zakończył swoje przemówienie wnioskiem, „Wy jesteście dziećmi tego pokolenia i jesteście tak samo nieposłuszni jak Izraelici w przeszłości.” Ludzie rzucili się na Szczepana, gdy wspomniał on, że Izraelici zawsze się sprzeciwiali się Duchowi Świętemu. Odrzucenie Pana Jezusa było ostatnim przykładem takiej postawy. Członkowie Rady zatkali swoje uszy i rzucili się na Szczepana, aby go ukamienować.
Wydaje się, że Szczepan nie był skoncentrowany na tym, co się działo wokoło niego. Jego uwaga skupiła się na czymś innym. Szczepan skoncentrował swoją uwagę na niebie i na wizji Jezusa, który stał po prawej stronie Ojca. Być może jest to wskazanie na scenę sądu, która została tutaj przestawiona w symboliczny sposób. Sąd na przywódcami narodu Izraelskiego z powodu ich świadomego odrzucenia Jezusa. Księga Dziejówinformuje nas, że wielu liderów narodu Izraelskiego stało się chrześcijanami, jednak członkowie Rady, do których przemawiał Szczepan zakryli swoje uszy na prawdę.
Ciekawy jest szczegół, że Szczepan widzi Jezusa, który stoi. Dlaczego Jezus stoi po prawej stronie? Ta scena przypomina nieco scenę z księgi Daniela, w której książę Michał, wstawia się za swoim ludem. Pan Jezus nie spogląda na cierpienie swojego ludu w pozycji siedzącej. On jest aktywny, nawet wtedy, gdy pozwala na ich śmierć.
Scena ukamienowania Szczepana kończy się wzmianką na temat młodego mężczyzny, który przyglądał się tej scenie. Młody człowiek nazywał się Saul. Saul będzie odgrywał bardzo ważną rolę w następnej narracji. Jakiego rodzaju osobą musiał być Saul, który zgodził się na śmierć Szczepana przez ukamienowanie? Kim jest człowiek, który popiera brutalną śmierć drugiego człowieka tylko z powodu jego wiary w Jezusa oraz zakwestionowani obowiązujących zasad wiary?
DO PRZEMYŚLENIA
- Autor naszego podręcznika w pierwszych lekcjach zwracał uwagę na bardzo mocne więzi we wczesnym kościele. Jednak księga Dziejów pokazuje, że ten stan rzeczy nie był trwały. Z Dz 6,1-7 dowiadujemy się o konflikcie pomiędzy dwoma frakcjami: hebrajskimi i hellenistycznymi Żydami, którzy byli naśladowcami Pana Jezusa.
Czy ten konflikt był znakiem, że wierzący nie byli w pełni nawróceni, lub czy nawróceni ludzie mogą wciąż posiadać uprzedzenia wobec innych, którzy różnią się od nich pod względem kulturowym lub rasowym? Jeżeli nawrócenie nie usuwa uprzedzeń to, co może je usunąć? Czy są jakieś praktyczne kroki, które można zrobić, aby usnąć lub zmniejszyć nasze kulturowe różnice?
Jakie kluczowe działania podjęli apostołowie, aby rozwiązać problem? Czego możemy się od nich nauczyć na temat usuwania konfliktów w kościele?
Już wcześniej zauważyliśmy, że wczesny kościół funkcjonował, jako pewnego rodzaju opieka społeczna dla swoich członków. Czy kościół dzisiaj wciąż ma taką odpowiedzialność?
- W Dz 6,8 – 7,60 znajduje się niezwykła relacja na temat Szczepana, jednego z członków kolegium siedmiu, który został fałszywie oskarżony i doprowadzony przed Sanhedryn. Jego mowa, którą wygłosił do swoich oskarżycieli jest najdłuższą mową zapisaną w księdze Dziejów. Niestety zamiast uspokoić oskarżycieli, jego mowa doprowadziła ich do szału i spowodowała, że ukamienowali Szczepana.
W księdze Dziejówmożemy odnaleźć opisy różnych reakcji na prześladowania i trudności. Czasami lud Boży ucieka, czasami pozostaje na miejscu, czasami przyjmuje dyplomatyczne postawy w procesie obrony; czasami przyjmuje postawę konfrontacyjną jak w przypadku Szczepana. (Szczepan kończy swoje przemówienie nazywając Sanhedryn „Ludźmi twardego karku i opornych serc i uszu, którzy „zawsze sprzeciwiają się Duchowi Świętemu” (Dz 7,51) W jaki sposób powinniśmy się zachowywać w przypadku fałszywych oskarżeń? Kiedy powinniśmy udzielić łagodnej odpowiedzi, aby załagodzić gniew, a kiedy doprowadzić do bezpośredniej konfrontacji i nawet oskarżyć naszych przeciwników?
Jakie było główne przesłanie w kazaniu Szczepana? W jaki sposób to kazanie ma zastosowanie również dzisiaj?
Kogo zobaczył Szczepan w chwili swojej śmierci? Dlaczego Pan Jezus stał? Czy Szczepan zginął okropną śmiercią, czy było to chwalebne wydarzenie? (Zob. Dz 7,54-55).
W Dz 7,59-60 zostały zapisane słowa umierającego Szczepana, które przypominają słowa Pana Jezusa na krzyżu. Co pragnie nam w ten sposób pokazać Łukasz?
Księga Dziejów pokazuje nam, że Saul był obecny w czasie śmierci Szczepana i wyraził na nią zgodę. Pomyśl o makabrycznej śmierci przez ukamienowanie. Jakiego rodzaju osobą trzeba być, aby z powodów teologicznych (Saul był przekonany, że Szczepan był heretykiem) przyglądać się takiej brutalności i stojąc obok, zgadzać się na taki akt?
- Śmierć Szczepana zainicjowała czas wielkiego prześladowania kościoła. Czy to prześladowanie było destrukcyjne czy korzystne (zob. Dz 8,1-4)?
- Chrzest etiopskiego eunucha jest bardzo ważnym wydarzeniem z kilku powodów.
Jakie znaczenie miało włączenie do wspólnoty wierzących etiopskiego urzędnika w kontekście różnic rasowych?
W tej historii status tego człowieka – eunuch królewski, jest wyraźnie podkreślony. Czy ta historia zawiera w sobie przesłanie na dzisiaj, kiedy zastanawiamy się nad problemem tożsamości płciowej w naszym społeczeństwie? A może takie pytanie jest naciąganiem tej historii poza prawidłową aplikację?
Komentarze