Dandenong Polsko-Australijski Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

Wersja dżwiękowa:

Tym odcinkiem rozpoczynamy zapoznanie się (w wielkim skrócie) z historią kościoła chrześcijańskiego, a czynimy to w oparciu o podręcznik do religii dla uczniów gimnazjum, „Chrześcijaństwo (I – XIX w); wyd. Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu”, W-wa 2008.

                                                        **********

Narodziny Kościoła wczesnochrześcijańskiego miały miejsce w dniu Pięćdziesiątnicy w 31 r. n.e., gdy 120 naśladowców Jezusa zgromadziło się w sali na piętrze w Jerozolimie. W tym czasie było to jedyne duże miasto, w którym znajdowali się wyznawcy Chrystusa. Jednak już w 300 roku, w samym tylko Rzymie, mieszkało sto tysięcy chrześcijan. Co czwarty mieszkaniec imperium rzymskiego był chrześcijaninem. W II wieku Kościół chrześcijański był już nazywany powszechnym, czyli ogólnoświatowym. Taki rozwój wydaje się zdumiewający, wziąwszy pod uwagę fakt, iż Kościół wczesnochrześcijański nie miał profesjonalnych przywódców ani opłacanych duchownych.

Powody szybkiego rozwoju

W czym tkwiła tajemnica tego bezprecedensowego sukcesu? Istnieje kilka czynników, które przyczyniły się do szybkiego rozwoju chrześcijaństwa:

1. Język. Na większości terenów, należących do imperium rzymskiego, powszechnie używanym językiem była greka. Jej odmiana, zwana koine (wspólny język), ułatwiała porozumiewanie się między grupami etnicznymi i regionami geograficznymi. Wspólny język pomagał w realizacji zlecenia Chrystusa, polegającego na głoszeniu ewangelii wszystkim narodom (zob. Mat. 24, 14).
2. Diaspora żydowska.  Greckie określenie diaspora (rozproszenie) odnosi się do Żydów rozproszonych po całym imperium, a nawet poza jego granicami. Więcej Żydów mieszkało wówczas poza granicami Judei niż w samej Judei. Co roku wielu z nich gromadziło się w Jerozolimie podczas obchodów dorocznych świąt. Wtedy to dowiadywali się o życiu i nauczaniu Chrystusa, a potem zanosili to poselstwo do swoich miejsc zamieszkania. Przez kilka dziesięcioleci Żydzi otwierali swoje synagogi przed chrześcijanami. W tym czasie prowadzili dialog z chrześcijaństwem i byli otwarci na chrześcijańskie działania misyjne.
3. Pax Romana.  Ten łaciński termin ( pax Romana – pokój rzymski) odnosi się do trzech wieków pokoju i bezprecedensowych możliwości swobodnego rozwoju handlu i podróżowania. W czasach Jezusa Rzym utrzymywał ponad 82 tys. km bitych dróg (dla porównania, sieć międzynarodowych autostrad w Stanach Zjednoczonych liczy obecnie ponad 68 tys. km). Między innymi, dzięki temu możliwe były podróże misyjne pierwszych chrześcijańskich misjonarzy.
4. Rzymska religia.  Mity o rzymskich bogach i boginiach utraciły swą wiarygodność i atrakcyjność. Pogańska religia była postrzegana jako podstawa szerzącego się zepsucia moralnego i społecznego. Znudzeni życiem i niezadowoleni z niego ludzie szukali ucieczki nie tylko w alkoholu, ale także w emocjonujących brutalnych walkach gladiatorów i innych widowiskach.
5. Zburzenie Jerozolimy.  Przez kilka stuleci buntowniczy Żydzi otwarcie okazywali wrogość wobec rzymskiej dominacji, przejawiającej się głównie w formie dotkliwych, wysokich podatków. Gdy rzymskie władze próbowały wymusić oddawanie bałwochwalczej czci cesarzowi, w 66 r.n.e. Żydzi wzniecili powstanie. W krwawej wojnie dzielnie walczyli o zupełne wyzwolenie się spod panowania Rzymian. Nie było im jednak dane odzyskać polityczną wolność. W 70 r.n.e. rzymska armia obległa Jerozolimę, podpaliła miasto i zrównała z ziemią wspaniałą świątynię. Ludność w większości wymordowano, a tych, którzy pozostali przy życiu, uprowadzono do niewoli.

Chrześcijanie mieszkający w Jerozolimie nie przyłączyli się do buntu. Posłuszni ostrzeżeniu Jezusa (zob. Łuk. 21,20-21) uciekli z miasta przed zacieśnieniem oblężenia przez Rzymian. Żydzi uznali to za zdradę i zakazali chrześcijanom wstępu do synagog. Zburzenie Jerozolimy oznaczało koniec epoki apostolskiej (czasów apostołów) i na zawsze rozdzieliło Żydów i chrześcijan. Po wydarzeniach z roku 70 główny nacisk w działaniach Kościoła został przeniesiony z nawracania Żydów na ogólnoświatową misję ewangelizowania pogan. Około 100 r.n.e. głównym ośrodkiem chrześcijaństwa stał się Rzym.

6. Entuzjazm wierzących.  Ponad wszystko, pierwsi chrześcijanie byli głęboko          poruszeni  miłością Chrystusa i Jego zbawczą ofiarą złożoną za wszystkich ludzi. Jak mogli zatrzymać dla siebie tak wspaniałą prawdę? Pragnęli ogłosić ją wszystkim i wszędzie!

Skuteczne świadectwo wiary

            Aby świadectwo wiary było skuteczne, zwiastowaniu musi towarzyszyć praktyczny przykład. Zbawienie musi mieć osobisty wymiar, nacechowany przede wszystkim miłością. Praktyczne wyrażanie chrześcijańskiej miłości było kluczowym elementem powodzenia Kościoła wczesnochrześcijańskiego. Wierzący objawiali miłość Chrystusową, troszcząc się o ubogich i niewolników, niosąc pomoc wdowom i sierotom, pomagając uciśnionym i dotkniętym chorobami, głodem, wojną i nieszczęściami.

             W wielu dużych miastach istniała pilna potrzeba chrześcijańskiej służby. Na przykład, w Rzymie połowę blisko milionowej populacji stanowili niewolnicy. Mieszkańcy Rzymu byli albo bardzo bogaci, albo skrajnie ubodzy. Domy bogaczy były wygodne i piękne, otoczone wspaniałymi ogrodami z podgrzewanymi sadzawkami. Biedacy zaś mieszkali w jednoizbowych mieszkaniach w ciasnej zabudowie, przy wąskich, hałaśliwych, brudnych uliczkach. Większość rzymskich chrześcijan pochodziła z biedniejszych klas społecznych. Możemy to stwierdzić, ponieważ pierwsi wierzący w Rzymie posługiwali się koine, greką niewolników i prostego ludu.

Rzymskie prześladowania

            Z reguły praktyką Rzymu było tolerowanie religii w krajach podbitych. Ponieważ  chrześcijanie nie byli ani poganami, ani Żydami, odnoszono się do nich jako do tych trzecich. Dzisiaj używamy zwrotu druga kategoria (klasa). Dla Rzymian chrześcijanie byli obywatelami trzeciej kategorii.

            Początkowo Rzymianie narzucili Żydom zdecydowanie mniej ograniczeń niż innym podbitym narodom. Przez pewien czas rzymskie władze uważały chrześcijan za żydowską sektę (odłam), a więc przyznawały im podobne przywileje jak Żydom. Jednak, gdy związki między chrześcijanami i Żydami zmieniły się z nacechowanych tolerancją na wrogie, postawa Rzymian wobec chrześcijan także uległa radykalnej zmianie.

            Żydzi zazwyczaj trzymali się swojego środowiska i nie angażowali się w prozelityzm (gr. proselytos-nawrócony). Natomiast chrześcijanie nieustannie mówili o Jezusie. Byli gotowi dzielić się wiarą z każdym i zapraszać wszystkich do przyjęcia Chrystusa jako Zbawiciela i Pana. Podobnie jak Żydzi, odrzucali wszystkich pogańskich bogów i odmawiali oddawania czci cesarzowi. Jednak w przeciwieństwie do Żydów czynili wszystko, co w ich mocy, by przekonać innych do czczenia prawdziwego Boga. Tak więc zaczęto postrzegać ich jako zdrajców i nie minęło wiele czasu, a odczuli gniew rzymskich władz.

Rzymianie i ich bogowie

            Wszystkie aspekty życia Rzymian miały prowadzić do zyskania przychylności bogów za pomocą bałwochwalczych praktyk i skomplikowanych rytuałów. Każdy posiłek był poświęcony pogańskim bóstwom. Świąteczne i towarzyskie przyjęcia odbywały się w świątyniach, a każdy stół poświęcano czci jakiegoś boga lub bogini. Chrześcijanie nie mieli w tym środowisku łatwego życia, gdyż wiele zajęć wiązało się z bałwochwalczymi praktykami. Istniały bóstwa  od siewu i żniwa, deszczu i wiatru, pokoju i wojny, miłości i piękna, narodzin i śmierci. Natomiast chrześcijanie wierzyli w jednego Boga, służyli jednemu Panu i uznawali jedną drogę zbawienia. Odrzucenie pogańskich bóstw sprawiło, że Rzymianie zaczęli postrzegać ich jako społecznie nieprzystosowanych i uznali ich za wrogów społeczeństwa. Większa część Rzymian żywiła wobec nich głębokie uprzedzenia i była przekonana, że jeśli chrześcijanie nie zostaną ukarani za odrzucenie rzymskich bogów, wówczas gniew obrażonych bóstw zagrozi pokojowi i dobrobytowi w imperium.

            Bezpośrednim powodem prześladowań chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim była ich odmowa uczestniczenia w kulcie cesarza, który rozwijał się od dłuższego czasu. Raz do roku każdy obywatel rzymski musiał przybyć do świątyni cesarza, zapalić kadzidło i publicznie oświadczyć: Cesarz jest Panem! Była to prosta ceremonia, która w praktyce okazała się zgubna dla chrześcijan. Kult cesarza był przede wszystkim próbą politycznej lojalności. Podczas swoich nabożeństw chrześcijanie byli gotowi modlić się za cesarza, ale odmawiali modlenia się do cesarza podczas publicznej ceremonii.

Nasilenie prześladowań

            Rozpowszechniany lęk i nienawiść wobec chrześcijan doprowadziły do pierwszej fali prześladowań ze strony władz rzymskich. W roku 64 n.e. znaczna część Rzymu spłonęła w czasie trwającego sześć dni pożaru. Ogień strawił większość dzielnic zamieszkanych przez biedotę i prosty lud. Publiczną tajemnicą był fakt, że pożar został wzniecony z polecenia Nerona. Aby oczyścić się z zarzutów, cesarz oskarżył o tę zbrodnię właśnie chrześcijan. Choć oskarżenie było zupełnie pozbawione podstaw, rozpętały się prześladowania, a wielu chrześcijan aresztowano. Jednych skazano na ukrzyżowanie, innych zaszywano w zwierzęce skóry i rzucano na arenę na pożarcie dzikim zwierzętom. Kobiety przywiązywano do rogów byków, a te włóczyły je po arenie, tak iż konały w mękach. Po zachodzie słońca chrześcijan palono na stosach w ogrodach Nerona. Rzymianie przyglądali się tym widowiskom, a Neron napawał się widokiem mąk niewinnych ofiar, objeżdżając ogrody w rydwanie. Przypuszczalnie w tym okresie zginęli męczeńską śmiercią apostołowie Piotr i Paweł – pierwszy został ukrzyżowany, drugi –ścięty.

            U schyłku epoki Kościoła wczesnochrześcijańskiego Rzym postanowił zgładzić wszystkich chrześcijan w cesarstwie. Publicznie palono Pismo Święte, niszczono budynki kościelne, zakazano organizowania nabożeństw chrześcijańskich, a samych chrześcijan chwytano i bestialsko mordowano. Jednak prześladowania, zamiast stłumić chrześcijańską wiarę, przyczyniały się do jej upowszechnienia. Chrześcijanie umierali na oczach tysięcy widzów w amfiteatrach i cyrkach. Największy z nich był w stanie pomieścić 45 tys. widzów. Niezrównana odwaga męczenników zdumiewała i poruszała świadków ich męki, z których wielu nawracało się na chrześcijaństwo.

Świat przeciw Kościołowi

            Związek chrześcijan ze światem rzymskim był nacechowany nie tylko odmiennością wierzeń, ale także sprzecznością w stylach życia. Chrześcijanie różnili się od ogółu niemal we wszystkich aspektach życia, gdyż odrzucali pogańskie zwyczaje i obrzędy, a ich święte życie było nie do przyjęcia dla pogan. Ponadto, nie akceptowali wielu funkcji społecznych ze względu na ich powiązania z kultem pogańskich bóstw. Walki gladiatorów były sprzeczne z chrześcijańskim duchem miłości i współczucia. Zbawienna więź z Chrystusem – tak wtedy, jak i obecnie – zawsze sprawia, że wierzący nie pasują do pogańskiej kultury.

Opr. bk

c.d.n.