Dandenong Polsko-Australijski Kościół Adwentystów Dnia Siódmego

Kościół Adwentystów Dnia Siódmego na tle ponad dwutysięcznych dziejów chrześcijaństwa jest stosunkowo młodą wspólnotą religijną chociaż zdecydowanie podkreśla fakt, że swymi korzeniami sięga czasów apostolskich i ogólnochrześcijańskiego reformacyjnego i poreformacyjnego dziedzictwa wiary. Faktycznie jednak, pod względem historycznym wyłonił się on z dziewiętnastowiecznego przebudzenia mesjanistyczno-eschatologicznego które na przełomie XVIII i XIX wieku oraz w pierwszej połowie XIX stulecia przeszło przez wszystkie kraje europejskie, a następnie pojawiło się na gruncie północnoamerykańskim w postaci międzywyznaniowego, zorganizowanego ruchu millerowskiego.
Historia w sensie ogólnym, w tym także dzieje religii dowodzą, że żadne zjawiska nie powstały przypadkowo czy też samorzutnie, lecz były wynikiem narastających uwarunkowań, które w kulminacyjnym momencie przełamały „status quo” i przybrały postać określonych wydarzeń. Miało to miejsce w czasach szesnastowiecznej reformacji jak również w czasach dziewiętnastowiecznego przebudzenia mesjanistyczno-eschatologicznego.
Słowo „adwentyści”, a także wszelkie wyrazy pochodne np. „adwentyzm” pochodzą od łacińskiego słowa „adventus” – przyjście. W języku greckim odpowiednikiem słowa „adventus” jest słowo „paruzja”. Wyrażenie „drugi adwent” posiada ważny sens eschatologiczny, od greckiego słowa „eschatos” – ostatni, „ta eschata” – rzeczy ostateczne.
We współczesnym chrześcijaństwie, z punktu widzenia teologii historycznej, oznacza ono przede wszystkim naukę o drugim adwencie, czyli powtórnym przyjściu Chrystusa.
Często terminem „adwentyzm” określa się kościoły i wspólnoty religijne powstałe na gruncie przebudzenia mesjanistyczno-eschatologicznego, głoszące bliskość powtórnego przyjścia Chrystusa. Z uwagi na fakt, że ze wspomnianego przebudzenia przetrwała do naszych czasów tylko jedna licząca się wspólnota religijna, Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, słuszne wydaje się identyfikowanie terminu „adwentyzm” przede wszystkim z tym Kościołem.
Konfesyjnie Kościół Adwentystów Dnia Siódmego należy do protestanckich wspólnot religijnych, stanowiąc ich radykalne skrzydło ewangeliczne. Jego doktryna zawiera wszystkie podstawowe elementy chrześcijańskiego credo, przedstawione w „Apostolskim Składzie Wiary” oraz w reformacyjnym dziedzictwie. Posiada też prawdy, które dzieli tylko z niektórymi wyznaniami chrześcijańskimi, bądź też będące jego wyłączną specyfiką, na przykład: bliskość i realność powtórnego przyjścia Jezusa Chrystusa, świętość soboty, niebiańska świątynia wraz z sądem przedadwentowym, śmiertelność duszy ludzkiej, premilenaryzm.
Godna uwagi jest wreszcie doktryna społeczna adwentyzmu i jej realizacja w sferze edukacji, zdrowia, działalności charytatywnej oraz działalności na rzecz pokoju, praw człowieka, w tym wolności religii i przekonań.
Już przez 120 lat adwentyzm w tym kształcie wpisany jest w geografię wyznaniową naszego kraju.

Początki Kościoła na ziemi polskiej

Początki Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego na ziemi polskiej są pokłosiem, choć nie bezpośrednim, misjonarskiej działalności pierwszego ochotniczego zwiastuna adwentyzmu w Europie, naszego rodaka, pastora Michała Beliny-Czechowskiego.
Michał Belina-Czechowski nie dotarł na ziemie polskie, chociaż było to jego wielkim pragnieniem, wyraził to w liście do Ellen G. White z dnia 29 sierpnia 1858 roku, jeszcze w czasie pobytu w Stanach Zjednoczonych: „Jak bardzo bym chciał przebyć wielkie wody i odwiedzić mój rodzinny kraj, żeby powiedzieć ludziom o chwalebnym przyjściu Jezusa(…), jak powinni zachowywać przykazania Boże i kierować się wiarą Jezusa”. Nie mógł tego jednak w pełni zrealizować, gdyż groziło to poważnymi represjami i więzieniem z uwagi na jego wcześniejszą działalność patriotyczną.
Jako ochotniczy zwiastun wyjeżdża do Europy w 1864 r. Zakłada grupy i zbory na terenie Włoch i Szwajcarii.
W 1869 r. udał się na teren Węgier, aby być bliżej swojego ojczystego kraju, co częściowo mu się udało. W jednym z listów napisał: „Poważny głos ostrzeżenia przekroczył także piękne Karpaty, aż do polskiej Galicji(…) do wielkiego i bardzo interesującego miasta Lwowa (Lamberg) w którym mieszka wiele poczciwych ludzi, gotowych usłyszeć wspaniałe poselstwo o wiecznym królestwie Jezusa Chrystusa. Pewna zacna polska rodzina już oczekuje na chrzest, również wiele innych drogich mi przyjaciół czeka niecierpliwie na naszą wizytę”.
Kilkakrotnie też apelował o pomoc finansową na wydanie publikacji w języku polskim, niestety apele te pozostały bez odpowiedzi.
Pierwszy ośrodek adwentyzmu powstał w roku 1888 na terenie zaboru rosyjskiego, na Wołyniu. W tym bowiem roku przybył z Krymu, gdzie adwentyzm już wcześniej dotarł, do swojej rodzinnej wioski Żarnówka, Herman Szkubowiec przywożąc stamtąd idee adwentyzmu. W krótkim czasie pozyskał grupę zainteresowanych, a trzy lata później odbył się chrzest, którego dokonał zaproszony z Krymu pastor Jakub Laubhan.
Z Wołynia idee adwentystyczne zanieśli w roku 1893 do Łodzi dwaj Polacy, poszukujący pracy: Karol Fendel i Józef Szlodziński. Dwa lata później w Łodzi w roku 1895 został zorganizowany w domu Adama Lacha pierwszy zbór na terenie Królestwa Polskiego. Pierwsze chrzty przeprowadził pastor Johann H. Löbsack z Hamburga, działalność duszpasterską kontynuował przybyły z Odessy pastor Dawid P. Gede.
Drugim ośrodkiem był Poznań, na terenie zaboru pruskiego. W mieście tym w roku 1895 rozpoczął głosić poselstwo adwentystyczne pastor Gerhard Perk z Berlina. W tym samym roku został zorganizowany zbór przez pastora z Niemiec Alfreda Jaschke.
Trzeci ośrodek powstał na terenie zaboru austriackiego w Bielsku. Powstał on w wyniku działalności ewangelizacyjnej Juliusza Petera który po porcie w 1901 roku z Drezna, gdzie zapoznał się z adwentyzmem, rozpoczął działalność ewangelizacyjną w Bielsku i okolicy. Pierwszymi pastorami pracującymi na tym terenie byli: Leopold Mathe i Jan Muth, przybyli z Wiednia.
Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w okresie niewoli rozwijał się w bardzo trudnych warunkach. W zaborze rosyjskim nie było początkowo żadnej podstawy nie tylko do działalności, ale i do istnienia Kościoła. Dopiero w roku 1906 wydany został dekret carski który zaliczył Kościół Adwentystów Dnia Siódmego, obok Kościoła Baptystów, do wyznań tolerowanych.
W zaborze pruskim sprawy religijne uregulowane były już wcześniej odrębną ustawą, ale regulacje te nie były sprzyjające dla Kościoła. Na terenie zaboru austriackiego, mocno skatolicyzowanego, Kościół nie był ani uznany ani nawet tolerowany, działalność swoją rozwijał jedynie w oparciu o świeckie prawo o stowarzyszeniach.
Mimo przeszkód i prześladowań Dzieło Boże postępowało naprzód, odbywały się nabożeństwa, a w niektórych miastach także publiczne wykłady. Pierwsi duchowni pochodzili z Niemiec, Austrii, Rosji, później coraz liczniej ze Stanów Zjednoczonych, Adwentyzm rozwijał się w oparciu o środowisko polskie, chociaż ewangelię przyjmowały często osoby innych narodowości. Na początku XX w. działalności kościelnej podejmują się duchowni narodowości polskiej, a wśród nich m. in. pastorzy Ferdynand Dzik, Wilhelm Unucka, Karol Jeleń, Michał Zieliński, Stefan Kapusta, Paweł i Józef Niedobowie.
Początkowo posługiwano się literaturą w języku niemieckim lub rosyjskim, a na Śląsku w języku czeskim, jednak od roku 1896 także literaturą polską wydawaną przez Międzynarodowe Towarzystwo Traktatowe w Hamburgu.
Pomimo tych licznych przeciwieństw dzieło rozwija się pomyślnie. W roku 1912 utworzona została – z siedzibą w Warszawie – pierwsza polska diecezja, w postaci Warszawskiej Diecezji Misyjnej na czele z pastorem Hermanem Schmitzem, organizatorem w 1900 r. zboru w Warszawie. W następnym roku kierownictwo nad diecezją obejmującą tereny Królestwa Polskiego przejmuje wielce zasłużony pastor Teodor Will. Diecezja Misyjna Warszawska podlegała Kościołowi w Rosji z siedzibą w Kijowie, pośrednio Kościołowi europejskiemu z siedzibą w Szwajcarii.
Lata I wojny światowej (1914-1918) były okresem bardzo trudnym w dziejach młodej wspólnoty adwentystycznej: na rozległych terenach zaboru rosyjskiego pozostał jeden duchowny, wspomniany pastor Teodor Will oraz ewangelistka Olga Weihrauch z Gąbina. Kilku zaledwie duchownych było w zaborze pruskim i austriackim. Mimo iż wszelka publiczna działalność została zakazana Kościół żył i pełnił swoje posłannictwo. W okresie tym powstawały nowe zbory i nowi ludzie byli powoływani do służby kościelnej.

Kościół w Polsce niepodległej (1918-1939)

Po zakończeniu działań wojennych i odzyskaniu, po 123 latach niewoli, niepodległości, życie kościelne, chociaż w trudnych powojennych warunkach, szybko wracało do normalności. Rozprzestrzenia się na nowe tereny. Po ustaleniu polskich granic pojawiła się szansa scalenie zborów, grup i wyznawców w jeden organizm kościelny.
W roku 1919 już po powstaniu Wielkopolski i utrwaleniu się granic zachodnich do Poznania przybył z Niemiec pastor Rudolf J. Cunitz, który rozpoczął tam niezwykle ożywioną działalność ewangelizacyjną. Dużą pomocą służył mu starszy zboru Stanisław Zieliński oraz młodsi pastorzy: Jan Zastawny, Andrzej Maszczak, Florian Kosmowski. Z inicjatywy pastora Rudolfa J. Cunitza zorganizowano w Bydgoszczy pierwsze na ziemiach polskich wydawnictwo adwentystyczne pod nazwą Wydawnictwo „Poliglot”, nadzorowane z Warszawy przez pastora Teodora Willa. W 1925 roku wydawnictwo przeniesiono do Warszawy.
Bardzo pomyślnie rozwijał się Kościół na Śląsku Cieszyńskim. Tam w listopadzie 1919 r. odbył się w Cieszynie zjazd przedstawicieli polskich zborów z terenu Diecezji Morawsko-Śląskiej. Zjazd ten kierując się perspektywą nowej granicy na południu Polski dokonał tymczasowego wyodrębnienia spod Kościoła czeskiego polskich zborów, które w wyniku pierwszego zjazdu, który odbył się w październiku 1920 r. w Bielsku, powołano w Diecezję śląsko-Galicyjską z pastorem Leopoldem Mathe z Austrii, jako przewodniczącym. Na wschodzie z powodu wojny polsko-bolszewickiej podobny zjazd się nie odbył. W październiku 1921 utworzona została Poznańska Diecezja z siedzibą w Bydgoszczy i pastorem Rudolfem Cunitzem jako przewodniczącym. W tym samym miesiącu, październiku 1921 roku, odbył się pierwszy ogólnokrajowy zjazd Kościoła w Bydgoszczy. Kościół przyjął nazwę „Związek Adwentystów Dnia Siódmego”, z przewodniczącym pastorem Leopoldem Mathe. Siedziba Zarządu Kościoła mieściła się w Bydgoszczy.
W okresie międzywojennym Kościół nie uzyskał prawnego uznania. Z uwagi na brak osobowości prawnej Kościół powołał do istnienia w roku 1924 Towarzystwo Budowlane „Konstrukcja” spółka z o. o. w Warszawie, którego zarządem był każdorazowo Zarząd Kościoła. W ten sposób Kościół mógł nabywać majątek nieruchomy, budować własne kaplice. W 1926 roku zorganizowano Seminarium Duchowne najpierw w Warszawie, a w następnym roku przeniesiono je do Bielska-Białej.
Z poważniejszych trudności wewnętrznych wspomnieć należy tzw. ruch Alfreda Kubego, powstały w 1931 r., który po kilku latach burzliwej działalności utracił większość swoich zwolenników, a w końcu wyodrębnił się organizacyjnie i doktrynalnie tworząc osobne ugrupowanie religijne.
W okresie międzywojennym Kościół w Polsce podlegał początkowo Europejskiemu Wydziałowi Generalnej Konferencji z siedzibą w Bazylei, w Szwajcarii, a od roku 1928 Wydziałowi Północnoeuropejskiemu z siedzibą w Londynie, w Anglii.
W tym okresie odbyło się pięć zjazdów krajowych w latach 1921, 1922, 1928, 1932 i 1936. Dużym wydarzeniem było wybranie w roku 1936 na stanowisko przewodniczącego przywódcy krajowego pastora Wilhelma Czembora, dotąd funkcję tę pełnili misjonarze zagraniczni, byli nimi: Leopold Mathe (1921-1922), John Issac (1922-1931), Luis Oswald (1931-1932), Teofil T. Babienko (1932-1936).
W 1931 roku siedzibę Kościoła przeniesiono z Bydgoszczy do Warszawy, do nowo nabytego budynku przy ulicy Tureckiej 1. Tuż przez wybuchem II wojny światowej Kościół liczył ok. 4000 wyznawców ochrzczonych.



Druga wojna światowa (1939-1945)

Druga wojna światowa wraz z wkroczeniem wojsk nazistowskich w dniu 1 września 1939 roku na zachodzie, a na wschodzie wraz z wkroczeniem wojsk sowieckich w dniu 17 września 1939 roku, była niezwykle ciężkim doświadczeniem dla Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego. Kościół podzielił los narodu polskiego i znalazł się pod okupacją nazistowską (w zachodniej części) i sowiecką (we wschodniej części). Ze środkowych terenów niemieckie władze okupacyjne utworzyły Generalne Gubernatorstwo z siedzibą w Krakowie.
Zachodnie i północne tereny Polski przekształcone zostały w prowincję „Warthegau”, podobnie tereny śląskie połączono ze Śląskiem Niemieckim, w związku z tym znalazły się w obrębie Rzeszy. W konsekwencji podziałowi i rozczłonkowaniu uległ także Kościół. Kierownictwo Kościoła z pastorem Wilhelmem Czemborem jako przewodniczącym, pastorem Erwinem Lawatym jako sekretarzem i Martą Babińską jako skarbnikiem praktycznie ograniczyło się do Generalnego Gubernatorstwa. Pozostałe części Kościoła znalazły się na zachodzie i wschodzie pod obcą administracją kościelną.
W Generalnym Gubernatorstwie władze okupacyjne zabroniły wszelkiej publicznej działalności zwłaszcza wydawniczej i dydaktycznej. Zamknięto szereg kaplic. Dokonywano aktów dyskryminacji, inwigilacji, terroru, aresztowań, wywozów na roboty i do obozów koncentracyjnych.
Pomimo ciężkich warunków okupacyjnych w których znalazł się Kościół wraz z całym narodem, życie zborowe i jego posłannictwo nie ustało. Nabożeństwa na terenie Generalnej Guberni odbywały się w języku polskim, większość duchownych wykonywała, choć nie bez przeszkód i zagrożeń, swe obowiązki.
Na początku 1941 roku przybyli przedstawiciele Wydziału Środkowoeuropejskiego Kościoła: pastor Adolf Minck – przewodniczący Wydziału, pastor Helmut Brandt – skarbnik Wydziału. Dzięki tej wizycie i przeprowadzonym rozmowom Kościół polski otrzymał wsparcie materialne i organizacyjne co uchroniło go od całkowitej likwidacji i dalszych represji. To wszystko jednak nie uchroniło wielu wyznawców w czasie okupacji przed represjami, a nawet więzieniem i utratą życia.
Gorzej wyglądały sprawy na terenach przyłączonych do Rzeszy, tj. w prowincji „Warthegau” i na Śląsku. Władze zawiesiły wszelką działalność polskiego Kościoła. Duchownym polskim zabroniono odwiedzać zbory i wyznawców. Nabożeństwa odbywały się najczęściej w godzinach popołudniowych, a udział dozwolony był tylko Niemcom. Na Śląsku Cieszyńskim nabożeństwa odbywały się w warunkach konspiracyjnych.
Poważne trudności napotykano na terenach wschodnich, zajętych przez wojska sowieckie. Większość zborów zostało zamkniętych, a ich wyznawców wywieziono w głąb Rosji lub na Sybir. I znów mimo restrykcji polscy duchowni adwentystyczni ofiarnie, z narażeniem życia wypełniali swe obowiązki niosąc słowa nadziei i otuchy.
Z początkiem lipca 1944 odbyło się w Warszawie nadzwyczajne posiedzenie Rady Kościoła pod kierownictwem pastora Wilhelma Czembora, z udziałem m. in. pastorów Jana Borodego, Mariana Kota, Mariana Hinza, Andrzeja Maszczaka i wezwanego z terenów wschodnich zajętych przez wojska sowieckie pastora Józefa Rosieckiego, któremu Wilhelm Czembor przekazał pełnomocnictwo do kierowania Kościołem.
Nowy zwierzchnik Kościoła rozpoczął niezwłocznie urzędowanie. Wkrótce jednak wybuchło Powstanie Warszawskie które zostało krwawo stłumione, a Warszawa zniszczona. W styczniu 1945 r. wojska sowieckie wkroczyły do Warszawy.

W Polsce Ludowej (1944-1988)
Okres odbudowy (1944-1949)

Kościół z wojny wyszedł zdziesiątkowany i rozproszony. Większość polskich zborów i wyznawców istniejących na Kresach Wschodnich pozostało w obrębie powojennych granic Związku Radzieckiego, część przeniosła się na tereny Zachodnie i Północne, które znalazły się w nowych granicach państwa polskiego. Z tych z kolei ziem większość wyznawców wkrótce wyemigrowało do Niemiec.
Kolejna grupa wyznawców, w tym wielu duchownych, srodze doświadczonych przez wojnę udała się na Zachód, przeważnie do USA, stanowiąc początek Amerykańskiej Polonii Adwentystycznej. Fakty te wpłynęły ujemnie na stan liczebny wyznawców, nie mówiąc już o stratach spowodowanych zawieruchą wojenną. W rezultacie po wojnie znalazło się w nowych granicach Polski zaledwie 1/3 stanu liczebnego wyznawców z okresu międzywojennego.
Ówczesne kierownictwo Kościoła przystąpiło do odbudowy życia kościelnego. Pierwszą czynnością było nawiązanie łączności ze zborami i wyznawcami, uporządkowanie administracji kościelnej i zorganizowanie wśród wyznawców, jak i na zewnątrz, pomocy charytatywnej.
Już w sierpniu 1944 roku powstał w wyzwolonym przez wojska sowieckie Lublinie Tymczasowy Komitet Organizacyjny Kościoła na czele którego stanął pastor S. Kapusta. Podobne Komitety, w początkach roku 1945 powstały w Krakowie i Warszawie. Był to stan przejściowy, który wymagał uporządkowania, dlatego już wkrótce 10 kwietnia 1945 roku doszło w mieszkaniu pastora Mariana Kota do spotkania przedstawicieli tych ośrodków, w wyniku którego ukonstytuowała się Tymczasowa Rada Kościoła z przewodniczącym Janem Kulakiem i sekretarzem Józefem Rosieckim, którego wkrótce zastąpił Jan Skrzypaczek. Kościół przyjął nazwę „Unia Zborów Adwentystów Dnia Siódmego” z siedzibą w Krakowie.
Tymczasowy Zarząd osiągał zamierzone cele przede wszystkim dokonania rekonstrukcji diecezji w nowych granicach państwa, zwołano zjazdy w których wybrano trzech przewodniczących: Józef Rosiecki – Diecezja Wschodnia, Marian Kot – Diecezja Zachodnia i Franciszek Stekla – Diecezja Południowa. Bezpośrednio po zjazdach diecezjalnych zwołano w dniach 29 sierpnia do 1 września 1946 Krajowy Zjazd Kościoła, który uporządkował sprawy organizacyjno-administracyjne po zawierusze wojennej i wybrał władze Kościoła z Janem Kulakiem jako przewodniczącym i Janem Skrzypaszkiem jako sekretarzem oraz z Heleną Wieluchowską (późniejszą Wawruszak) jako skarbnikiem.
Zakończenie działań wojennych, ogólny entuzjazm odradzającej się Ojczyzny, nadzieja przemian demokratycznych oraz atmosfera pookupacyjnej wolności, w tym wolności religijnej, mimo potwornych zniszczeń i zdziesiątkowanej ludności, sprzyjały rozwojowi Kościoła. Nie zdawano sobie sprawy z represyjnego stalinowskiego systemu, który wkrótce nadszedł.
W listopadzie 1945 roku wznowiono działalność wydawniczą, a w 1947 roku reaktywowano w nowo nabytym budynku w Krakowie przy ul. Lubelskiej 25, kościelną instytucję wydawniczą pod nazwą „Wydawnictwo Znaki Czasu”, kierowaną najpierw przez Jana Skrzypaczka, później Józefa Rosieckiego przy aktywnej współpracy Jana Borodego. Początkowo wydawano tylko miesięcznik „Sługa Zboru”, kwartalnik „Lekcje Biblijne”, a od kwietnia 1947 również miesięcznik „Znaki Czasu”. Wznowiono kolportaż literatury, który przetrwał do 1950 roku.
Jesienią 1947 roku reaktywowano szkołę teologiczną pod już właściwą nazwą Seminarium Duchowne w Krakowie. W 1949 roku przeniesiono Szkołę Teologiczną do dawnej jej siedziby do Bielska-Białej. Wcześniej było to niemożliwe z uwagi na prowadzenie w tym ośrodku sierocińca.
Ważną misją Kościoła było zagospodarowanie ziem zachodnich i północnych. Szczególnie ważną rolę w tej działalności odegrali tacy pastorzy jak: Jerzy Lipski, Oskar Niedoba i Emil Niedoba.
Kościół w tym okresie czasu rozwijał aktywną działalność charytatywną na rzecz ofiar wojny i zniszczeń, także powodzianom i pogorzelcom. Dużą rolę odegrała tutaj kościelna agencja charytatywna w ramach międzynarodowej pomocy UNRA, prowadzona przez pastora Roya Andersena.
W trosce o młodzież, jej rozwój duchowy i aktywność ewangelizacyjną zorganizowano dwa ogólnopolski zjazdy młodzieży w 1946 r. w Zakopanem i w 1948 r. w Ustroniu.
Przełomowym wydarzeniem w historii polskiego adwentyzmu było uzyskane ze strony państwa polskiego w marcu 1946 r. uznanie prawne Kościoła. Tym sposobem Kościół uzyskał długo oczekiwaną osobowość prawną, a zarazem możliwość oficjalnego prowadzenia jego działalności.

Czasy stalinizmu (1949-1957)

Lata 1949-1957 stanowiły okres niezwykle trudny, pełen zewnętrznych zagrożeń oraz wewnętrznych sporów kompetencyjnych i zmian organizacyjnych.
W dniu 28 stycznia 1949 roku wskutek rezygnacji Jana Kulaka z funkcji przewodniczącego Kościoła, stanowisko to Rada Kościoła powierzyła dotychczasowemu wiceprzewodniczącemu pastorowi Franciszkowi Stekli. W połowie 1950 roki kierownictwo Kościoła przeniosło Wydawnictwo „Znaki Czasu” z Krakowa do Warszawy, jednak pod wpływem nacisku ówczesnych władz politycznych systematycznie ograniczano jego działalność aż do ostatecznej likwidacji. Ze względów finansowo-organizacyjnych w listopadzie 1950 r. kierownictwo Kościoła przekształciło diecezje w niesamodzielne jednostki organizacyjne, czyli diecezje misyjne, zwane polami misyjnymi.
W 1950 roku kończyła się kadencja Kościoła, a kierownictwo Kościoła nie podjęło przygotowań do zwołania kolejnego zjazdu tłumacząc, że taki zjazd mógłby się odbyć w obecności przedstawicieli zwierzchnich władz Kościoła z zagranicy, a w tamtejszych warunkach politycznych taki przyjazd był niemożliwy.
Sytuacja ta wywołała niezadowolenie wśród części duchowieństwa i wyznawców, które z czasem się pogłębiają. Ostatecznie doprowadziły, za zgodą władz, do powołania niezależnej, separatystycznej Rady Kościoła. Pogłębiły się prowokacje administracyjno-polityczne, rewizje i szykany. W czerwcu 1953 roku aresztowany został rektor Seminarium Duchownego, pastor Andrzej Maszczak, także Seminarium Duchowne zostało zamknięte.
W dniu 7 października 1953 r. Urząd ds. Wyznań zakomunikował, że utraciło ono zaufanie władz państwowych, w związku z tym 12 października 1953 roku dotychczasowe kierownictwo złożyło rezygnację, a faktycznie zostało do tego zmuszone. Z opozycyjnej już istniejącej Rady Kościoła powołano tymczasowy Zarząd.
Większość duchownych i wyznawców nie pogodziło się z zaistniałą sytuacją i w 80 % złożyło urzędy i przeszło do kościelnego podziemia. Odtąd Kościół Adwentystów Dnia Siódmego funkcjonował i pełnił swoje posłannictwo w pewnym stopniu w dwóch wymiarach: oficjalnym i nieoficjalnym. Pomimo zaistniałych kontrowersji i podziałów Kościół istniał i pełnił swą misję w doktrynalnej jedności wiary. Wielu duchownym towarzyszyły represje i aresztowania. Mimo trudnych warunków potrzeby religijne były zaspokajane.
W odmiennych warunkach toczyło się życie oficjalnej części Kościoła. Starano się utrzymać ciągłość administracyjną i majątku kościelnego. Urząd przewodniczącego pełnili: Marian Kot (1954-1955), Gustaw Baron (1955-1957).
Wznowiono skromną działalność wydawniczą. Z dniem 1 stycznia 1957 roku reaktywowano „Wydawnictwo Znaki Czasu”.
Z czasem duże nadzieje łączono z przemianami społeczno-politycznymi końca lat pięćdziesiątych i słynnym „polskim październikiem” w roku 1956 uważanym za schyłek czasów stalinowskich. Rozpoczęto poszukiwanie dróg do normalizacji sytuacji wewnątrzkościelnej.
Normalizacja nastąpiła w czasie pobytu w dniach 28 marca do 11 kwietnia pastora A. F. Tarra, przewodniczącego Wydziału Północnoeuropejskiego z siedzibą w Anglii, pastora G. Lindsey’a – skarbnika Wydziału i Anthony’ego Warnera, przewodniczącego kościoła w Etiopii.
Na wspólnych spotkaniach wytyczono kierunki dalszych działań, w wyniku których w dniach 23-25 sierpnia 1957 zwołano VIII Zjazd Kościoła, który doprowadził do uporządkowania spraw organizacyjnych, a także wyłonił w pełni reprezentatywne władze Kościoła. Przewodniczącym Kościoła został pastor Józef Zieliński, zastępcą przewodniczącego pastor Gustaw Baron, sekretarzem pastor Jan Borody, skarbnikiem pastor Stanisław Dąbrowski, a dyrektorem ds. oddziałowych pastor Zachariasz Łyko. W tym samym roku odbyły się zjazdy w trzech diecezjach. Ocena tych bolesnych lat nie jest łatwa i w dalszym ciągu czeka na rzetelną ocenę. Działo się to wszystko w okresie totalitarnej władzy, wojującego ateizmu i programowej walki z religią.
Rozbudowa Kościoła

Po doświadczeniach tragicznych i bolesnych lat stalinizmu, nastał okres bardziej pomyślnego, w miarę liberalizującej się polityki wyznaniowej i rozszerzania swobód obywatelskich, rozwoju zjednoczonego Kościoła.
Wydawnictwo „Znaki Czasu” szybko rozwijało swą działalność. Popularyzacją i rozpowszechnianiem zajęli się wyznawcy.
W czerwcu 1958 przedstawiciele Kościoła Józef Zieliński i Gustaw Baron wzięli udział w Zjeździe Generalnej Konferencji w Cleveland w USA. Ostatni raz delegacja brała udział w podobnym zjeździe w 1936 roku. Jesienią 1958 roku, po czteroletniej przerwie, Seminarium Duchowne wznowiło swoją działalność, na jego czele stanął ponownie, były więzień czasów stalinowskich, pastor Andrzej Maszczak. W marcu 1959 roku zmarł przewodniczący Kościoła Józef Zieliński, stanowisko z urzędu objął dotychczasowy wiceprzewodniczący pastor Gustaw Baron.
W 1959 roku Kościół zakupił nowy obiekt w Podkowie Leśnej, dokąd jesienią przeniesiono Seminarium Duchowne. W roku następnym w obiekcie poseminaryjnym zorganizowano Dom Opieki „Samarytanin”.
Dużym wydarzeniem była w dniach 9-27 września 1959 roku wizyta przewodniczącego Generalnej Konferencji pastora R. R. Figuhna. Z tej okazji odbyły się zjazdy diecezjalne. Rok później w Warszawie odbyło się dwutygodniowe seminarium pastorskie z udziałem Artura White’a, wnuka Ellen G. White, pastora E. E. Clevelanda i O. Jordala. Delegacja młodzieży wzięła udział w Zjeździe Młodzieży w Utrechcie, w Holandii.
W 1961 roku obradował IX Zjazd Kościoła połączony z 40-leciem ukonstytuowania się Kościoła w Polsce. Na zjeździe dokonano zmiany nazwy Kościoła z „Unia Zborów Adwentystów w Polsce” na „Kościół Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce”. Przewodniczącym Kościoła został Gustaw Baron, sekretarzem-skarbnikiem Stanisław Dąbrowski, a dyrektorem sekretariatów oddziałowych – Zachariasz Łyko.
Od roku 1960 w polskim Kościele miały miejsce systematyczne wizyty dr Berta B. Beacha, który stał się swoistym łącznikiem Kościoła z Zachodem.
Następne lata odznaczają się wzmożoną i wielokierunkową aktywnością Kościoła, także w zwalczaniu plag społecznych: alkoholizmu i nikotynizmu; także aktywniejszym udziałem w życiu adwentyzmu międzynarodowego.
W roku 1962 przedstawiciele Kościoła: pastor Gustaw Baron i Stanisław Dąbrowski biorą udział w Światowym Zjeździe Kościoła w San Francisco, w USA.
W pierwszej połowie lat sześćdziesiątych rozpoczęła się duża fala emigracyjna do Australii, dając początek Australijskiej Polonii Adwentystycznej. Wyjeżdżali duchowni i wyznawcy. Różne były przyczyny wyjazdu: chęć uniknięcia represji czy nacisków ze strony władz komunistycznych, zapewnienie większych swobód wolnościowych ze względu na zachowanie soboty w szkole i pracy, poprawa warunków ekonomicznych, łączenie rodzin i inne. Obojętnie jakie czynniki decydowały o wyjeździe, zawsze czynili to ze wzruszeniem, najczęściej ze łzami w oczach, zostawiali znajomych, nieraz rodzinę, Ojczyznę może biedniejszą, ale swoją, język trudniejszy, ale znany. Postanowili: będziemy się trzymać razem, kultywować język, zwyczaje i kulturę. Zakładali polskie zbory, własne polskie wydawnictwo i polskie szkoły. I nigdy nie przestali tęsknić za krajem gdzie „jodły szumią na gór szczycie”, szmaragdowe wody Bałtyku wyrzucają perły bursztynów i tak jak jeden z poetów powiedział: „być może gdzieś są piękniejsze ziemie, ale ja wolę piosenkę nad Wisłą i piasek Mazowsza”.
Należy także z dużą wdzięcznością podkreślić, że Polonia Australijska i nie tylko australijska wspierała bardzo aktywnie moralnie i materialnie polski Kościół i czyni to do dnia dzisiejszego.
W maju 1965 roku odbył się X Zjazd Krajowy Kościoła na którym dokonano wyboru nowego kierownictwa Kościoła i podjęto szereg programowych uchwał. Na czele Kościoła stanął pastor Stanisław Dąbrowski, sekretarzem Kościoła został pastor Zachariasz Łyko a skarbnikiem Zbigniew Dębicki, sekretariaty oddziałowe przejął pastor Paweł Cieślar.
Szczególnie obfitym w wydarzenia był milenijny, 1966 rok.
W związku z jubileuszem 1000-lecia państwowości Kościół podobnie jak inne kościoły, włączył się w ogólnonarodowe obchody. 25 września zorganizowano w Warszawie w Kościele Ewangelicko-Reformowanym centralną akademię milenijną z udziałem wiceprzewodniczącego Generalnej Konferencji pastora T. Carcicha oraz sekretarza Generalnej Konferencji pastora dr Waltera R. Beach’a. Wydano także szereg publikacji celem uczczenia jubileuszu.
W dniach 5-8 czerwca 1969 roku odbył się w Warszawie XI Zjazd Kościoła na którym dokonano analizy dotychczasowej działalności, ponownie wybrano dotychczasowe kierownictwo, skarbnikiem Kościoła został pastor Kazimierz Lisek.
Do ważniejszych wydarzeń zamykających roku 1969 zaliczyć należy zmianę kierownictwa Seminarium Duchownego, dyrektorem Seminarium został pastor Władysław Polok. Szkoła została nazwana imieniem Michała Beliny-Czechowskiego. Delegacja młodzieży w dniach 21-26 lipca wzięła udział w Międzynarodowym Kongresie Młodzieży Adwentystycznej w Zurychu.
Rok 1970 ogłoszony został przez Generalną Konferencję Rokiem Młodzieży Adwentystycznej. W tym samym roku w maju odbyły się we Wrocławiu centralne uroczystości związane z dwudziestą piątą rocznicą zakończenia II wojny światowej. Rozbudowano wydawnictwo „Znaki Czasu”, uruchomiono nowy dział, introligatornię kierowaną przez dyrektora Jana Wiśniewskiego.
Do pracy w międzynarodowych strukturach Wydziału Północnoeuropejskiego z siedzibą w Anglii wybrany został pastor Paweł Cieślar.
W roku 1971 obchodzono uroczyście jubileuszowy zjazd z okazji 50-lecia utworzenia Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Polsce jako samodzielnej ogólnopolskiej organizacji. W zjeździe wziął udział przewodniczący Generalnej Konferencji pastor Robert Pierson.
Na kolejnych zjazdach Kościoła w jego Zarządzie nie zachodziły zmiany aż do roku 1988, natomiast stale poszerzał się zakres jego działalności. W 1973 roku dokonano otwarcia nowego działu – ewangelizacyjnego Korespondencyjnego Kursu Biblijnego, następnie przemianowanego na Korespondencyjną Szkołę Biblijną.
W 1975 roku delegacja kościelna wzięła udział w 52 Światowym Zjeździe Kościoła, który po raz pierwszy odbył się poza granicami Ameryki Północnej, mianowicie w stolicy Austrii, w Wiedniu.
W następnym roku 1976 z okazji stulecia śmierci pierwszego ochotniczego zwiastuna adwentyzmu – Michała Beliny-Czechowskiego zorganizowano w Warszawie sympozjum naukowe poświęcone jego życiu i działalności.
Lata 1978-1983, okres trzynastej kadencji władz Kościoła był okresem trudnym z uwagi na nasilający się kryzys ekonomiczny, czas niepokojów społecznych i wreszcie bolesny okres stanu wojennego. Był to okres przełomowy z uwagi na powstanie „Solidarności” i nowych perspektyw demokratyzacji życia publicznego.
W tym okresie czasu po dziesięciu latach starań powołano do istnienia Ośrodek Radiowy „Głos Nadziei” i rozpoczęto emisję adwentystycznych programów radiowych z Lizbony, a także emisję nabożeństw w Polskim Radiu.
W 1981 roku kolejną wizytę w Polsce złożył przewodniczący Generalnej Konferencji pastor N. C. Wilson. Dalsze osiągnięcia to rozbudowa Domu Opieki „Samarytanin”, podniesienie nakładu miesięcznika „Znaki Czasu” do 25 tysięcy egzemplarzy i wprowadzenie jego sprzedaży do kiosków „Ruchu”. W lipcu 1984 roku zorganizowano przez oddziały młodzieży pierwszy Camp połączony z uroczystym zbiorowym chrztem. Organizatorem był pastor Jan Jankiewicz.
W 1986 roku z okazji 60-lecia Seminarium Duchownego odbyła się we wrześniu podniosła uroczystość, podczas której oddano do użytku i poświęcono nowy obiekt dydaktyczny w Podkowie Leśnej.
Z wydarzeń roku 1986 zasługuje na podkreślenie ewangelizacja prowadzona przez pastora Marka Finleya w październiku w Gdańsku, która spotkała się z olbrzymim zainteresowaniem przez mieszkańców tego miasta.
Rok 1988 był podporządkowany przygotowaniu jubileuszowego XV Zjazdu Krajowego Kościoła oraz uroczystych obchodów jubileuszu stulecia adwentyzmu w Polsce.
Jubileuszowy zjazd odbył się 5 maja 1988 roku w Warszawie, brało w nim udział, obok delegatów, liczne grono gości i obserwatorów, a także zwierzchnicy i przedstawiciele bratnich Kościołów Adwentystycznych z krajów europejskich i pozaeuropejskich na czele z przewodniczącym Generalnej Konferencji pastorem N. C. Wilsonem z USA i przewodniczącym Wydziału Transeuropejskiego pastorem Janem Paulsenem z Anglii.
Na zjeździe tym dokonano zmiany na stanowisku przewodniczącego Kościoła, po 23 latach urzędowania przez pastora Stanisława Dąbrowskiego, nowym przewodniczącym został pastor Władysław Polok, dotychczasowy sekretarz ds. duchownych, oraz ewangelista Kościoła, można się było spodziewać, że ten rozmach ewangelizacyjny będzie utrzymany i dalej rozwijany. Możemy z całym przekonaniem powiedzieć, że lata dziewięćdziesiąte były najlepszym okresem w rozwoju Kościoła i niektórych jego instytucji. Liczba chrztów w najlepszych latach zbliżała się do 500 osób.
Wszystkie agendy kościelne odpowiedzialne za ewangelizację działały bardzo aktywnie, tak samo instytucje kościelne. Wydawnictwo „Znaki Czasu” przemianowane na Chrześcijański Instytut Wydawniczy „Znaki Czasu” osiągało najwyższe liczby w wydawaniu i sprzedaży książek, czasopism i ulotek. Tylko jednej książki, „Wielki Bój”, sprzedano ponad milion egzemplarzy.
Powstają nowe zbory i grupy. Co roku organizowana była ogólnokrajowa ewangelizacja do której włączani byli wszyscy pastorzy, pracownicy administracyjni, aktywiści zborowi. Sekretarzem Kościoła był pastor Roman Chalupka, później pastor Andrzej Siciński, skarbnikiem był pastor Maksymilian Szklorz. Bardzo dobrą pracę w kontaktach z władzami państwowymi, kościelnymi, społecznymi i naukowymi wykonywał pastor Zachariasz Łyko.
W 1995 roku Kościół uzyskał własną ustawę kościelną odgłosowaną przez Sejm i podpisaną przez Prezydenta RP Lecha Wałęsę. Było to wydarzenie historyczne.
Zarząd Kościoła nawiązał bardzo bliską współpracę z Polonią, zwłaszcza australijską. Na przełomie roku 1989/90 przewodniczący Kościoła udał się do Australii na zaproszenie tamtejszej Polonii i uczestniczył w IX Kongresie w Adelajdzie, odwiedził także wszystkie zbory polonijne. Była to okazja podziękować za niezwykle hojne wspieranie moralne i materialne Kościoła w Polsce. Od czasu tej pierwszej wizyty Władysław Polok miał przywilej jeszcze cztery razy odwiedzać kontynent australijski, a także jako odpowiedzialny za kontakty polonijne utrzymywać ścisły kontakt z ośrodkami polonijnymi. Kościół przy współpracy z Polonią zorganizował dwa Kongresy Polonijne, w 1995 roku w Warszawie i w 1999 roku w Krakowie.
W 2003 roku nastąpiła zmiana na stanowisku przewodniczącego Kościoła, został nim pastor Paweł Lazar, sekretarzem pastor Roman Chalupka. W 2008 roku podczas kolejnego zjazdu sekretarzem został pastor Marek Rakowski, funkcję skarbnika pełni w dalszym ciągu pastor Maksymilian Szklorz.
Patrząc wstecz na minione 120 lat adwentyzmu na ziemiach polskich możemy z pełnym przekonaniem powiedzieć: „aż dotąd pomagał nam Pan”. Kościół aktualnie potrzebuje nowego przebudzenia i ożywienia ewangelizacyjnego. Jeden z pionierów adwentyzmu na terenie Wielkopolski, gdy umierał, prosił, aby jego naród i miasto przygotować na powtórne przyjście Chrystusa. Czy wypełniliśmy już ten testament?!
Władysław Polok