|
Exchanging, Not Mixing: Contextualization vs. Syncretism. |
Wymieniając – nie mieszając: Kontekstowanie a Synkretyzm. |
|
By Dale Goodson, Training assistant and church-planting consultant |
Dale Goodson, Asystent szkolenia i konsultant zakładania kościołów |
| People who convert to a new religion often relate to its spiritual entities the same as they did to those of the old one. Often, when one religion borrows forms and symbols from another, its followers relate to them in the same way. Syncretism, this blending of religious belief systems, is an all-too-common pitfall in mission work. | Ludzie, którzy zmienili swą religię często odnoszą się do istot duchowych tak, jak to czynili w starej religii. Często, gdy jedna religia zapożycza formy lub symbole od innej – relacje naśladowców są takie same. Synkretyzm*, czyli zlewanie się religijnych systemów wierzeń, jest bardzo często przysłowiową pułapką w pracy misyjnej. |
| What is the problem of syncretism? How is it different from the positive missionary tool of contextualization? In this three-article series, I will seek to answer these questions. I will also talk about the confusion that can result from contextualizing outside of safe guidelines and without a legitimate purpose. Finally, I will chart a path for proper contextualizing. | W czym leży problem z synkretyzmem? Czym różni się od pozytywnego narzędzia misjonarzy – kontekstowania*? W tej serii 3 artykułów, postaram się dać odpowiedzi na te pytania. Będę również mówił o zamieszaniu, które może być rezultatem kontekstowania poza bezpiecznymi wskazówkami i bez uzasadnionego celu. W końcu nakreślę ścieżkę odpowiedniego kontekstowania. |
| What is Syncretism? | Co to jest Synkretyzm |
| The term syncretism refers to a blending of two or more religions. This can take many different forms. To understand these forms, one has to remember that every religion is a comprehensive package. Each has its own participants with their characters and roles. Each has its own objectives and systems for accomplishing them. Each has its own symbols used to remind followers of important beliefs, information, and required behaviors. Each has its own rules and penalties for breaking them. Each has its own values and festivals and traditions to transmit those values to succeeding generations. This religious package is not like a plant whose roots penetrate the soil here and there. It is more like a fungus that permeates and engulfs every soil particle. To remove all the fungus would be to remove all the soil. When followers of one religion are attracted to another, they cannot simply uproot the old religion from their minds and plant the new one. The old way of thinking is too intertwined with how people view their past and present lives and virtually every assumption within their worldview. | Słowo to oznacza wymieszanie dwóch lub więcej religii. Może to przybrać wiele różnych form. Aby zrozumieć te formy, musimy pamiętać, że każda religia jest „obszernym pakunkiem”. Każda z nich posiada swoich uczestników z ich postaciami i rolami. Każda ma swoje cechy obiektywne i systemy do ich osiągnięcia. Każda posiada własne symbole dla przypominania naśladowcom o ważnych wierzeniach, informacjach i wymaganych zachowaniach. Każda posiada swoje prawa i kary za ich przestąpienie. Każda ma swoje wartości, festiwale i tradycję by przekazywać te wartości następnym pokoleniom. Ten religijny „pakunek” nie jest jak roślina, której korzenie wdzierają się w ziemię tu i tam. Jest on raczej jak grzybica, która przenika i pochłania każdą grudkę ziemi. Chcąc usunąć grzybicę, trzeba by usunąć wszystką ziemię. Kiedy wyznawcy jednej religii zamieniają ją na inną, nie mogą ot tak po prostu wykorzenić ze swoich umysłów starą religię i posadzić w jej miejsce nową. Stary sposób myślenia jest mocno spleciony z tym jak ludzie patrzą na swoją przeszłość, życie obecne a także wszelkie założenia co do światopoglądu |
| It takes time to learn to think differently—to adopt new values, match corresponding behaviors to them, and learn to interpret past and present events from the new perspective. As a person transitions from one way of thinking to another, I think it would be wrong to call this growing process syncretism. It is the process of exchanging, not of mixing. Syncretism takes place when the exchanging process stops midstream, leaving the individual on neither shore. Let me give you a few examples. | Potrzeba czasu, aby nauczyć się inaczej myśleć – aby zaadoptować nowe wartości, dopasować do nich odpowiednie postępowanie, nauczyć się interpretować przeszłość jak i obecne wydarzenia. Uważam, że proces przechodzenia z jednego sposobu myślenia na inny – było by nie właściwym nazwać synkretyzmem Jest to proces zamieniania, a nie pomieszania. Synkretyzm ma miejsce wtedy, gdy proces wymiany zostaje w połowie zatrzymany, pozostawiając osobę – ani na jednym, ani na drugim brzegu. Pozwólcie, że dam wam kilka przykładów. |
| Players | Zawodnicy |
| People converted to a new religion often relate to its spiritual entities the same as they did to those of the old one. For example, converted animists may relate to God as if He were a nature spirit or an ancestor. They may confuse His character with those of the spirits and ancestors and fear Him. This fear can easily result in an outward appearance of godliness—worship, offerings, strict Sabbath observance and faultless deportment—but the motivation is to keep God appeased and at a safe distance. On the other hand, people may experiment to see how much good behavior is required to keep peace, doing only what is needed to keep God from interfering with their lives. Baptized Hindus may turn to other gods in times of need or when God doesn’t satisfy their Hinduism-bred expectations. | Ludzie nawróceni na nową religię często odnoszą się do istot duchowych w ten sam sposób jak to czynili w stosunku do swojej starej religii. Np. nowo nawrócony animista może odnosić się do Boga jak by to Bóg był duchem natury lub też jego przodkiem. Tacy ludzie mogą pomylić Boży charakter z charakterem duchów czy też przodków i drżeć przed Bogiem. Ten strach może bardzo łatwo zmienić się w zewnętrzne okazywanie pobożności – nabożeństwo, ofiary, perfekcyjne zachowywanie sabatu i postępowanie bez zarzutu – ale motywacją jest zadowolenie Boga i trzymanie się na bezpieczny dystans. Inaczej mówiąc, ludzie mogą eksperymentować by zobaczyć jak wiele potrzeba dobrego sprawowania, aby zachować pokój, czyniąc tylko tyle ile potrzeba by Bóg nie wtrącał się w ich życie. Ochrzczeni Hindusi mogą zwracać się do innych bogów w czasie potrzeby lub kiedy Bóg nie zadowala ich przyrodzonych hinduistycznych oczekiwań. |
| An animist-turned-Christian once told me he was trying different forbidden behaviors to see which ones made God mad. He said that, if he got sick, he would know God didn’t like what he was doing. If he didn’t get sick, he would know God really didn’t mind. He related to God the same way he did to nature spirits. | Pewien animista, który stał się chrześcijaninem zwierzył mi się kiedyś, że próbował różne zakazane postępowania tylko po to by zobaczyć, które z nich rozgniewają Boga. Mówił, że jeżeli zachoruje – będzie wiedział, że to co czynił nie podoba się Bogu. Jeżeli nie zachoruje będzie wiedział, że Bogu nie za bardzo to przeszkadzało. Jego relacje z Bogiem były takie same jak z duchami natury |
| Forms and Symbols | Formy i symbole |
| Probably the most commonly understood form of syncretism is when one religion borrows forms and symbols from another, and its followers relate to them in the same way. For example, a missionary friend of mine working in the Pacific islands contracted a stomach disorder. When he mentioned it to a local church leader, the man told him about some natural remedies and pointed out a certain leaf. “We all use it quite successfully,” he said. My friend was relieved to have found a cure. But when he asked how to use the leaf, the man told him, “Just tie it to a string and hang it around your neck.” | Prawdopodobnie najbardziej znaną formą synkretyzmu jest, gdy jedna religia zapożycza formy i symbole od drugiej, a naśladowcy odnoszą się do nich w ten sam sposób. Np. mój przyjaciel misjonarz pracujący na Wyspach Pacyfiku nabawił się dolegliwości żołądka. Zwierzył się przywódcy lokalnego kościoła, po czym on powiedział mu o naturalnym środku i wskazał pewien liść: „my wszyscy używamy go z dużym sukcesem” powiedział. Mój przyjaciel ucieszył się, że znalazł lekarstwo, gdy jednak zapytał jak użyć ten liść – człowiek odpowiedział: „zawieś go na sznurku i włóż na szyję”. |
| Though the indigenous man was a Christian in good standing, he still thought of charms as valid tools for healing. His animistic life experience interpreted how leaves and healing were connected. There are millions of cases of similar confusion all around the world. Different religions share countless tools and symbols, and many of them cross over with the old way of thinking still intact. | Pomimo to, że tubylec był chrześcijaninem z dobrą postawą, nadal uważał amulety za odpowiednie narzędzia ku leczeniu. Na podstawie doświadczeń animistycznych w swoim życiu wytłumaczył sobie związek zachodzący między liśćmi a uzdrowieniem Na całym świecie mamy miliony przypadków podobnego pomieszania. Różne religie posiadają niezliczoną ilość wspólnych narzędzi i symboli; wiele z nich przechodzi nie naruszone wraz ze starym sposobem myślenia. |
| Interpreting Stories and Events | Tłumaczenie opowiadań i wydarzeń |
| Several years ago, I listened to an indigenous church leader conducting evangelism among animists. He carefully explained to his eager crowd that they should listen to the witchdoctors and do what they instructed. This was because of Adam’s sin, he said. Adam had given the world over to Satan and his evil angels. Since we are on their property now, we need to be respectful. Syncretism turned a biblical story into an animistic one. | Kilka lat temu słuchałem jak tubylczy lider kościoła przeprowadzał ewangelizację wśród animistów. Tłumaczył bardzo ostrożnie chętnym słuchaczom, że powinni słuchać znachorów i postępować według ich zaleceń. A to ze względu na grzech Adama – powiedział. Adam oddał świat w posiadanie szatanowi i jego złym aniołom. Ponieważ znajdujemy się na jego posiadłości, musimy go respektować. Synkretyzm zmienił biblijną historię w historię animistyczną. |
| I was once accused of being responsible for the death of a young girl because I encouraged people to burn their charms, and several witchdoctors did so. They said that, by encouraging this, I had destroyed the protective barrier between the village and the spirits. Who was my main accuser? An old Protestant pastor! Even after a lifetime of Christian pastoral experience, he was still interpreting life from an animist worldview. | Kiedyś zostałem oskarżony za śmierć młodej dziewczyny, ponieważ zachęcałem ludzi do spalenia swoich amuletów i kilku czarowników to uczyniło. Stwierdzono, że zachęcając do tego – zniszczyłem protekcyjną barierę między wioską a duchami. Kim był mój główny oskarżyciel? Stary protestancki pastor! Nawet po doświadczeniach życia jako chrześcijański pastor, nadal interpretował życie z punktu światopoglądu animisty. |
| Spiritual Systems | Systemy duchowe |
| Another pastor once told me that, when he first moved into his parsonage, all the hair on his body stood up constantly. Several days later, the previous pastor came back to get some charms he had hidden in the ceiling. Once the charms were gone, the new pastor’s hair relaxed. The previous pastor had been using a non-Christian spiritual system to protect church and personal property—attaching a spiritual presence to an object that man can control. The belief is that, by controlling the object, man can control the spiritual presence. There are a thousand such forms of manipulation, all part of a spiritual system foreign to Christianity. | Inny pastor kiedyś zwierzył się, zaraz po objęciu nowej placówki, jak włosy jeżyły się na jego ciele. Po kilku dniach powrócił poprzedni pastor i zabrał amulety, które ukrył na strychu. Z chwilą zniknięcia amuletów włosy wróciły do normy. Tamten pastor posługiwał się nie chrześcijańskim systemem duchowym, chcąc w ten sposób zabezpieczyć kościół i własność osobistą – przypisując obecność duchów do rzeczy, którymi człowiek może zarządzać. Wierzą, że kontrolując przedmiot, kontrolują również obecność duchów. Są tysiące takich form manipulacji, wszystkie są częścią systemu duchowego – a jakże obce chrześcijaństwu. |
| People can also attempt spiritual manipulation through gifts and offerings, performing difficult feats or extreme self denial. Their goal is to change the mind of a spiritual entity, gain its favor or encourage its assistance. The assumption is usually that the spiritual entity doesn’t want to help, so it must be carefully enticed and encouraged or have its mood changed. Bring this worldview into Christianity, and it can lead to repeated fasting, lengthy prayers, big offerings, faithful church attendance, avid soul-winning activities, etc. These behaviors are certainly not wrong in themselves, but their purpose within Christianity is not manipulative. We don’t have to do things to get God’s attention, change His mind or gain His favor. | Ludzie niekiedy dopuszczają się duchowej manipulacji darami i ofiarami, dokonując trudnego wyczynu lub ekstremalnych wyrzeczeń. Ich celem jest zmiana sposobu myślenia duchowych istot, zdobyć przychylność czy też zachęcić do współpracy. Zwykle uważa się, że duchowe istoty nie są chętne do pomocy, więc należy je ostrożnie zwabić, zachęcić czy też zmienić ich humor. Wprowadźmy ten światopogląd do chrześcijaństwa, a wynikiem będą częste posty, długie modlitwy, hojne ofiary, wierne uczęszczanie do kościoła, żądza w działalności zdobywania dusz itp. Takie postępowanie samo w sobie oczywiście nie jest niczym złym. Nie musimy robić zachodu żeby zwrócić uwagę Boga na siebie, próbować zmienić Jego zdanie czy też zdobyć Jego przychylność. |
| In syncretism, the purpose for worship and religious rites and customs are often confused. When a church places an elder under six months of censure for forgetting to say a prayer during communion; when pastors sprinkle blood on children to chase demons away; and when youth pastors are severely reprimanded for not following certain approved combinations of songs, mission stories and prayers, one has to wonder what people really believe about how Christianity is supposed to work. | W synkretyzmie cel nabożeństw, rytuały religijne i tradycja są często pogmatwane. Gdy kościół zawiesza działalność starszego zboru na 6 miesięcy za to, że zapomniał pomodlić się podczas wieczerzy: gdy są tacy pastorzy, którzy skrapiają drzwi krwią by wygonić demony; a jeszcze inni do spraw młodzieży, otrzymują naganę za nie zastosowanie pewnych dozwolonych kombinacji pieśni, historii biblijnych i modlitw, można się tu zastanawiać w co właściwie oni wierzą i na czym polega dzieło chrześcijaństwa. |
| Personality Swapping | Zmiana osobowości |
| How we view God’s character has a lot to do with how we relate to Him. Spiritual players, such as God, angels, Jesus, Satan and humans, each have distinct personalities. Relating to God as if He had Satan’s personality is a common form of syncretism, but one that is often overlooked. However, just like all other forms of syncretism, it ripples through the entire worldview. Just look at the impact a confused understanding of God’s character had on New-Testament Jews. It led them to use the temple for business, kill God’s Son for being kind on the Sabbath, and leave the wounded suffering on the side of the road so as not to be omitted from worship rites. | Nasze relacje z Bogiem zależne są od sposobu postrzegania charakteru Bożego. Duchowi zawodnicy, tacy jak Bóg, aniołowie, Jezus, szatan i człowiek – posiadają odmienne osobowości. Odnosić się do Boga tak jak by On miał osobowość szatana – to powszechna forma synkretyzmu, często przeoczana. Niestety, tak jak wszystkie inne formy synkretyzmu – rzutuje na cały światopogląd. Spójrzmy, jaki miało wpływ nie właściwe zrozumienie Bożego charakteru na nowo testamentowych przywódców żydowskich. Doprowadziło do użycia świątyni dla biznesu, do zabicia Syna Bożego za okazaną w sabat uprzejmość – do pozostawienia rannych, cierpiących na skraju drogi, aby nie być pozbawionym prawa uczestniczenia w nabożeństwie. |
| If I assume God is critical, vengeful and judgmental, I will relate to Him on a totally different basis than if I think of Him as kind, merciful and loving. Again, exemplary Christian behaviors can spring from non-Christian motives, beliefs and understandings about God. Syncretism can affect how we relate to any spiritual or human player, but it doesn’t always manifest itself in obvious dysfunction in Christian behavior. (See Matthew 7:21-23.) | Jeżeli przyjmę, że Bóg jest krytyczny, mściwy, osądzający – moje relacje z Nim będą na zupełnie innej podstawie, niż gdy widzę Boga dobrotliwego, współczującego i kochającego. Jeszcze jedna sprawa, przykład chrześcijańskiego postępowania może pochodzić z nie chrześcijańskich motywów, wierzeń i zrozumienia Boga. Synkretyzm może wpłynąć na nasze relacje z duchowym czy też ludzkim zawodnikiem, ale nie zawsze jest to widoczne w wyraźnej nie chrześcijańskiej postawie (zob. Ew. Mateusza 7, 21 – 23). |
| Identity | Zidentyfikowanie |
| Among the Kamea people I worked with in Papua New Guinea, a person’s identity is based on clan, ability to control others, and possession of the land, tools and relationships necessary for survival. In America, our peers evaluate our looks, performance and possessions and rate us by how we compare to those around us. Every community has its own standard. Driving a Porsche won’t earn you the same rating on a Wyoming cattle ranch as it will in, say, a high school in Las Vegas. Young people learn this quickly and tune into the latest fashions and trends. Most are willing to sacrifice almost anything to look good to their peers, have the approved clothes and gadgets and act acceptably within their peer group. | Wśród ludzi Kamea, z którymi pracowałem w Papua New Guinea ocenia się osobę na podstawie przynależności do klanu, możliwości kontrolowania innych, posiadania ziemi, narzędzi i znajomości koniecznych do przeżycia. W Ameryce nasi koledzy (rówieśnicy?) oceniają nasz wygląd, zachowanie, i to co posiadamy. Według tego porównują nas z otoczeniem i oszacowują. Każde środowisko ma swoje standarty. Prowadząc Porscha nie zdobędziesz takiej oceny na farmie bydła „Wyoming” jaką możesz uzyskać np. w szkole średniej w Las Vegas. Młodzi ludzie szybko to pojmują i dostosowują do ostatnich szyków mody oraz trendów. Większość jest gotowa poświęcić prawie wszystko by dobrze wyglądać w oczach rówieśników, posiadając odpowiednie ubranie, gadżety, zachowując się odpowiednio w towarzystwie rówieśników. |
| It’s much easier for Christians to talk about being saved by grace and how we are all part of God’s family than it is to make it the foundation of our identity and then relate to others on that basis. It’s much easier to evaluate God’s family by looks, performance and possessions and allow peer ratings to determine our own sense of value. If we aren’t careful, our desire for status can affect our focus on saving the lost. It can drive us to seek the acclaim of quick mass baptisms or to exchange lives of service for the latest in comforts, entertainment and gadgetry. It’s possible to see new converts more as notches in our Bibles than as real, live members of our family. | Jest o wiele łatwiej chrześcijanom mówić o zbawieniu z łaski i o tym, że jesteśmy częścią rodziny Bożej, niż czynić to fundamentem naszej identyfikacji, a później na tej podstawie traktować innych. Jest o wiele łatwiej oszacować Bożą rodzinę pod względem wyglądu, zachowania, majątku i dopuścić aby ocena rówieśników decydowała o naszym poczuciu własnej wartości. Jeżeli nie będziemy ostrożni, nasze pragnienie statusu może mieć ujemny wpływ na chęć niesienia zbawienia zgubionym. Może doprowadzić do szybkich masowych chrztów, czy też zmiany życia służenia innym – na najnowszy nowoczesny komfort, rozrywki i... gadżety. Może być i tak, że nowo nawróceni staną się dla nas liczbą zdobytych konwertytów, a nie jako prawdziwi, żywi członkowie naszej rodziny. |
| Core Value Deletion | Usunięcie Rdzennej Wartości |
| Read the New Testament and you’ll see a major focus on reaching the lost. It’s the passion that fueled the early church and moved people like Peter to preach even though it meant beatings and imprisonment. It moved Paul to preach until he was stoned and left for dead. He picked himself up, walked to the next town and start preaching again. The predominant focus of the early church was on saving the lost and then nurturing their growth and spiritual development. You will see money, miracles, meetings, anointing, speaking in tongues, travel, fasting and prayer, communication from angels and the guidance of the Holy Spirit all used to this purpose. But what would happen if we remove this focus on reaching the lost—just delete it? All the spiritual assistance given for this purpose would likely disappear, and the tangible items and human behaviors would be channeled elsewhere—perhaps toward a value introduced by another culture or worldview. | Czytaj Nowy Testament, zauważysz jak wielki nacisk kładziono na dotarcie do zgubionych. Ta pasja rozpalała wczesny kościół i pobudziła ludzi takich jak Piotr do głoszenia, choć groziło to biczowaniem i uwięzieniem. To ona wpłynęła na Pawła by głosił aż został ukamienowany i pozostawiony jako nieżywy. Po czym wstał, udał się do następnego miasta i rozpoczął głosić od nowa. We wczesnym kościele największy nacisk kładziono na ratowanie zgubionych, a później troszcząc o ich wzrost i duchowy rozwój. Pieniądze, cuda, zebrania, namaszczenia, mówienie językami, podróże, posty i modlitwy, komunikowanie się z aniołami i prowadzenie Duchem św. – wszystko służyło temu celowi. A co się stanie jeżeli usuniemy dotarcie do zgubionych – po prostu zlikwidujmy? Wszelka pomoc duchowa dana w tym celu, prawdopodobnie zginie, a te namacalne dowody i ludzkie postępowanie, zostanie odprowadzone gdzie indziej – może w kierunku wartości wprowadzonych przez inną kulturę lub światopogląd. |
| Or what would happen if the initial focus on saving the lost remained but that of nurturing and developing new believers was exchanged for something else? It would no doubt have had a long-term affect on the maturity of the church. It would have abridged the process of a full exchange of religions (say, paganism for Christianity) and left new believers midstream in a mixture of the two—syncretism. In this scenario, the Church would never complete its mission—it wouldn’t care to. Delete a single core value of Christianity, and we destroy it. | A co by się stało, gdyby pierwotny cel ratowania zgubionych pozostał, ale opieka i troska nad nowymi wierzącymi została zamieniona na coś innego? Bez wątpienia miało by to długoterminowy efekt na dojrzałość kościoła. To by dało pomost procesowi pełnej wymiany religii (powiedzmy pogaństwo na chrześcijaństwo) pozostawiając nowo nawróconych w połowie drogi w mieszance tych dwóch – synkretyzmów. W takiej sytuacji kościół nigdy nie dokończy swej misji – nie będzie się o to troszczył. Usuń choć jedną podstawę wartości, a zniszczysz całe chrześcijaństwo. |
|
Syncretism is deadly. /.../ /”Adventist Frontiers” - News from Adventist Frontier Missions, May 2009 / |
Synkretyzm jest zabójczy. /.../ tłumaczyła na język polski: Elzbieta Stacherska-Kot *SYNKRETYZM: połączenie, związek rozbieżnych wręcz sprzecznych poglądów. *ANIMIZM: zasada życia, bezosobowa, nadnaturalna moc, potęga, mogąca objawić się w ludziach, zwierzętach, przedmiotach, dająca się dziedziczyć, uzyskać, przekazać. /Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych – Władysław Kopaliński/ *Kontekstowanie: przystosowanie programu nauczania/szkolenia/ewangelizacji do warunków kulturowych, i poglądów słuchaczy etc. (definicja własna) |
Wymieniając – nie mieszając.
Kontekstowanie a Synkretyzm.Contextualization vs. Syncretism.
Comments